Быйылгы сылга Эмиспитигэр сыл саҕаланыыта баһылыктыт Прокопий Бубякин нэһилиэгэр Түөлбэ сылынан биллэрбитэ. Былырыын 2022 сыл Сатабыл сыла нэһилиэкпитигэр бэрт сэргэхтик, сылбыт сатабыллаахтык ааспыта диэтэххэ сыыспатым буолуо. Ол курдук, ким баҕалаах, ким инники сыаллаах дьоҥҥо анаан проект көмүскүүр күрэс тэрийбитэ. Манна сүүрбэ киһи бэйэтин бырайыагын көмүскээн, кыайан харчынан көмө ылан, сыл устата ол бырайыактарын үлэлэтэн нэһилиэк даҕаны, бу тустаах да дьон туһугар бэрт сүүйүүлээх буолбута. Ити бырайыакка кыттыбыт дьон билигин даҕаны ити ылыммыт дьыалаларын салҕыы үлэлэтэ сылдьаллара олус хайҕаллаах.
Онтон быйыл эмиэ Түөлбэбит сыла бэрт сэргэхтик үлэлээн эрэр. Дьокуускайга Гражданскай форумҥа баһылыкпыт тэрийэн дэлэгээссийэ ыытан, проектнай үлэлэр саҥа сэргэхтик утуйан турбут курдук бэрт сэниэлээхтик ылсан үлэлэһэ сылдьабыт. Бырайыактар, граннар салааларыгар специалист Василиса Неустроева үлэлии киириэҕиттэн хас даҕаны бырайыактар куонкуруска бардылар. Аны үтүө сураҕы эрэ күүтэбит.
Эмиспитигэр Дьокуускайтан уонна улууспут кииниттэн Аммабытыттан ыҥырыылаах ыалдьыттарбытын арыылаах алаадьынан, итии чэйинэн, минньигэс күөрчэҕинэн көрүстүбүт. Күммүт ыҥырыылаах ыалдьыттарбыт үгэс курдук ытык дьоммут Т.В. Захаров – Чээбий уонна В.М. Новиков – Күннүк Уурастыырап пааматынньыктарыгар сибэкки дьөрбөтүн уурууттан саҕаланна.
Республикабыт нэһилиэктэригэр маннык тэрээһин буолбута дуу, суоҕа дуу диэн киһиргиэх санаа үөскүүр. Онтон тэрээһиммит аата – “Эмис кэскилэ” сугулаан аан бастакытын ыытыллар сонун тэрээһин буолар. Нэһилиэкпит туох баар бары тэрийэр үлэлэргэ куруутун Дьокуускайга олорор биир дойдулаахтарбыт “Эмис түмсүүтэ” уонна Амма “Түмэр сүбэтэ” тэбис-тэҥҥэ хамсааһыннарга кытталлар, күүс-көмө буолаллар. Ол иһин бу сугулааммытыгар тумус туттар дьонун-сэргэтин, олохтоохторун мунньан, дойдубут сайдар, тупсар тосхоллорун, олору хайдах быһыылаахтык олоххо киллэрэрбитин тэрийэр сугулаан олохтоох дьаһалта, сүрүннээн баһылык солбуйааччыта Айталина Кириллина уонна граннар, проектар салааларыгар специалист Василиса Неустроева идиэйэлэринэн тэрилиннэ. Онтон бу сугулааммыт туох соруктара диэн буолаллар:
1. Нэһилиэк инники сайдыытын торумнааһын, кэскиллээх бырайыактары олоххо киллэрэр суоллары тобулуу;
2. Эмистэн төрүттээх тумус туттар дьоммутун кытта атах тэпсэн олорон сайдар кэскили ырытыһыы;
3. Бу киирбит идиэйэлэри, этиилэри, баҕа санаалары түмэн олоххо киллэриигэ улэлэһиигэ «Эмис кэскилэ» түмсүү тэрийии буолар.
Сугулаан тэрээһинин арыллыыта пленарнай мунньахтан саҕаланна. Модератордарынан олохтоох библиотека сүрүннүүр библиотекара Прасковья Бубякина уонна оскуола педагог-библиотекара Ульяна Захарова буоллулар. Манна туох баар тэрилтэлэр, нэһилиэк дьаһалтата, култуура киинэ, оскуола, уһуйаан, спортивнай салаа, тыа хаһаайыстыбатын салаата инники былааннарын, бу күҥҥэ тугу үлэлии сылдьалларын билиһиннэрдилэр. Ол кэннэ Дьокуускай куоракка олорор Амма улууһун түмсүүтүн салайааччыта Александр Кузьмин, нэһилиэкпитигэр куруутун көмө, сүбэ-ама буола сылдьар киһибит, улууспут бэтэрээннэрин Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Мария Захарова, Аммаҕа олорор “Түмэр түмсүү” салайааччыта Марфа Дмитриева, улуус мунньаҕын депутата буолан Эмиһин туһугар турууласпыт киһибит Амматтан Матрена Барашкова, Дьокуускайтан Эмиһин туһугар араас тэрээһиннэргэ меценаппыт, Кондрагмет специалиһа Андрей Захаров, Саха араадьыйатын ыытааччыта, кыыспыт Татьяна Степанова дойдуларын сайдыытыгар сүрдээх туһалаах тосхоллору түстээтилэр.
Маны таһынан Дьокуускай куораттан “Сардаана” фабрика ветеран үлэһиттэрэ, норуот маастардара Надежда уонна Василий Соловьевтар сахалыы таҥаска, быысабайга быыстапкаларын кытта дьон сэҥээриитин ылан бэрт сэргэх маастар кылаас биэрдилэр. Фольклорга тойукка сатаан тыынан кылыһаҕы уһугуннаран сатабылын көрдөрдө хоһоонньут, норуот ырыатын сайыннара сылдьар Екатерина Новикова – Дьулуура. Мануальщик, массажист, илбийэн эмтиир, “Аврора” клиника специалиһа Франческа Сметанина бэрт туһалаах сүбэлэри, босхо диагностиканы биэрдэ. “Бэйэни салайыныы, уйулҕа үөрэҕэ” тиэмэтигэр кэпсээтэ, көмө, сүбэ буолла уйулҕа билимин хандьытаата Мария Нафанаилова.
Эбиэт кэнниттэн түөлбэлэринэн дьыалабыай оонньуу буолла. Түмүккэ Аартык түөлбэ бастакы, Умсааннаах түөлбэ иккис, үһүс Илгэ түөлбэ, төрдүс Куула түөлбэ буоллулар.
Сугулааммыт Амма, Эмис гимнинэн саҕаланан баран, Эмис түөлбэтэ нойосуус билэр “Дьоһун дойдум Эмиһим” Тамара Петрова хоһоонугар Афанасий Кузьмин матыыбыгар түөлбэбит ырыатынан түмүктэннэ.
Түмүккэ этиэҕи баҕарыллар нэһилиэкпит баһылыга Прокопий Бубякин бэркэ таба тайанан Түөлбэ сылын биллэрбит эбит. Бу кэскиллээх бырайыак үөһээттэн өйөнөр. Билиҥҥи үп-харчы барыта граннар нөҥүө көрүллэр эбит буоллахтарына, биһиги түөлбэлэрбит итиннэ былааннара өссө да элбэх. Нэһилиэк ис-тас көстүүтүн тупсарыы, чөл олох, оҕо саас, кэнчээри ыччат эйгэлэрин тупсарыыга, онтон да элбэх соруктар үгүстэр. Этэргэ дылы ылыммыт сыалбыт-сорукпут барыта туоллун, хас биирдии түөлбэ олохтооҕо туруктаах буолуута – бу нэһилиэк инники тосхоло буолуоҕа. “Сүрэх үөрэр, санаа сайдар, ийэ дойду күнэ тахсар…” Күннүк Уурастыырап этиитэ туолуохтун.
