Мастер класс «Книжная закладка».
Для детей начальных классов. Цель мастер класса: увеличить интерес к книгам. 18 и 19 апреля был проведен мастер класс «Книжная закладка» участвовали 1 и 2 класс. Дети активно мастерили, рисовали, смеялись и рассказывали смешные истории
Муус устар 9 кунугэр, Амма улууьугар Олонхо ыьыага ыытылларынан, Чапчылган нэьилиэгэр, тэрилтэлэринэн ыытыллар, доргоонноох аагыы, олохтоохторун Администрация коллектива П. Оготоев Элэс Боотур олонхоттон быьа тардан аахтылар, иьиттилэр.
Муус устар ыйга Аммаҕа бастакынан Кырыс сир төрүттэммит күнүгэр, Б. Харысхал аатынан библиотекаҕа, «Ис сүрэхтэн сүгүрүйэ» диэн кинигэ сүрэхтэниитэ сылаас — иһирэх көрсүһүүгэ ааста. Сэбиэскэй кэминээҕи үлэ наставнига Мария Николаевна Николаева, бастакы кырыс сир управляющайа Петр Кириллович Иванов туһунан оҕолоро истиҥ кинигэ таһааттаран дьон биһирэбилин ылла. Кинигэни таҥан оҥордо библиотекарь Захарова М.Н. Бэчээттэннэ: Архипова З.А. салайар «Алта»кинигэ кыһатыгар.
Олохтоох бибилитиэкэҕэ «Библионочь — 24» аахсыйа сэргэхтик ыытылынна.
Муус устар 20 күнүнгэр Бүтүн Россия үрдүнэн 14-с төгүлүн ааҕыыны көҕүлүүр Библионочь аахсыйалар ыытыллыннылар. Нэһилиэкпит бибилитиэкэтэ эмиэ бу аахсыйаҕа кыттыны ылла.
Бу күн “Кинигэ уонна дьиэ — кэргэн” кинигэ быыстапката турда. Хомоҕой тыллаах хоһоонньут, суруналыыс, суруйааччы, Сэбиэскэй эргиэн, СӨ бэйээтин туйгуна, СӨ национальнай кинигэни таһаарыыга кылаатын иһин анал бэлиэ хаһаайына, СӨ бочуоттаах бэтэрээнэ, “Ытык Аҕа” бэлиэ хаһаайына, Амма улууһун уонна Бөтүҥ нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо Иван Никитич Корякин – Уйбаан Бөтүүнүскэй “Айар дьиэ кэргэҥҥэ оҕону иитии. Оҕо иитиитигэр Аҕа оруола” диэн бэсиэдэҕэ аҕатын туһунан, дьиэ кэргэҥҥэ олохсуйбут ньымалары, иитии оҕо күүһүн туһунан кэпсээтэ. Ону тэҥэ Ирина Ивановна бэйэтэ суруйбут хоһооннорун ааҕан иһитиннэрдэ, истээччилэр араас ыйытыктарыгар хоруйдаата.
Тарбаҕар талааннаах Светлана Алексеева “Книжная закладка” диэн бэртээхэй маастар кылаастыытта. Кыттааччылар бары бэйэлэрэ уруһуйдаан оҥорбут закладкаларыттан астыннылар. Саамай кыра кыттааччыбыт 4-с кылаас үөрэнээччитэ Уруйдаана Унарова икки устуука закладкаҕа дьэрэкээн ойуулары түһэрэн уруһуйдаата.
Бүгүҥҥү аахсыйабытыгар сөп түбэһиннэрэн 9-с кылаас үөрэнээччитэ Ай Куо Унарова уруучука кэллиэксийэтин аҕалан туруорда. Бу кэллиэксийэтин хомуйбута үһүс сыла, кэллиэксийэтигэр бүгүҥҥү күҥҥэ 254 уруучука баар.
Санаа атастаһыытын кэнниттэн «Егор Чээрин» киинэни дуоһуйа көрүү буолла
Амма улууһугар 2024 сылга ыытыллар Олоҥхо ыһыаҕын көрсө олоҥхону нэһилиэк тэрилтэлэригэр, оскуола оҕолоругар “Олоҥхо – саха норуотун барҕа баайа!” дорҕооннохтук ааҕыы Амма-Наахара нэһилиэгэр соҕотох Улуу олоҥхоһуппут Василий Прокопьевич Филиппов – Амыырыскай “Үөмэстэй Бэргэн” олоҥхотунан ааҕыы ыытылла турар.
Ол курдук Амма-Наахара нэһилиэгин МТ үлэһиттэрэ, ветеринарнай учаастак үлэһиттэрэ, П.И.Яковлев аатынан Амма-Наахара орто оскуолатын учууталлара, үлэһиттэрэ аахтылар. Өссө хас да тэрилтэ, оскуола оҕолоро ааҕаллара күүтүллэр.
17 апреля совместно с родительским комитетом провели игру по станциям «Путешествие в сказочную страну». По теме русских сказок со 2 по 6 класс всего приняли участие 40 детей. Игра с 4 турами вызвал большой интерес у школьников. Были логические задания, кроссворды, скорочтения и творческие минутки. В итоге победила дружба. В будущем будет еще много разных игр, конкурсов.
Муус устар 19 күнүгэр улуустааҕы алын сүһүөх оҕолоругар «Зарница 2.0» военнай-патриотическай оонньуу Абаҕа оскуолатыгар бэрт сэргэхтик ыытылынна. Ол курдук 2-3 кылаас оҕолоро 14 хамаанданан 5 түһүмэҕинэн күүстээх киирсиигэ туруннулар. Биһиги библиотекабыт «Знатоки» түһүмэҕи тэрийэн, дьүүллээн ыыттыбыт. Түһүмэххэ «Отечественная история малой Родины», «Города-герои», «Герои пионеры», «Воинские звания» темаларга араас боппуруостары бэлэмнээн оҕолор билиилэрин бэрэбиэркэлээһин буолла. Оҕолор дойдуларын историятын, герой пионердары билэллэрэ киһини үөрдэр. Бу маннык тэрээһиннэр ыытыллаллара, оҕо кыра эрдэҕиттэн дойдуга бэриниилээх буола улаатарыгар төһүү күүс буолар.
СВОЯ ИГРА
“СВОЯ ИГРА” күрэх дьиэ кэргэн уонна оҕо сылыгар сыһыарыллан олус иҥэмтиэлээхтик, тыҥааһыннаахтык ыытылынна. Күрэххэ 5 дьиэ кэргэн кыттыыны ылла. Хамаандалар толору да буолбаталлар ким эбэтин, ким эдьиийин, ийэтин кытта кыттаннар күрэс быстылар. Ол курдук оонньуу маннык тургутуктарынан барда: Мудрые сказки, Закон есть закон, Великие сыщики, Народная мудрость гласит, Дорожные правила, Юридический словарь. 24 боппуруос хартыынанан бэрилиннэ. Кыайыылааҕынан Милена – 6 кылаас үөрэнээччитэ уонна ийэтэ Любовь Михайловна Константиновтар буоллулар. Барыта 5 оҕо, 5 улахан киһи кытынна. Кыайыылаахтар сэмэй бириистэри уонна анал суруктары туттулар. Оонньууну олус сөбүлээтилэр. Бириэмэ биллибэккэ ааста. Күрэҕи үрдүкү кылаас оҕолоро сыаналаатылар.
«Олоҥхо кэрэ дойдута»
Сулҕаччы народнай суруйааччы Д.Ф. Наумов аатынан библиотекаҕа Оҕо кинигэтин нэдиэлэтин иһинэн олоҥхо ыһыаҕын көрсө тэрээһиннэр ыытылыннылар.
Ол курдук 4-5 кылаас оҕолоро саҥа кэлбит олоҥхоҕо аналлаах кинигэлэри кытта билистилэр. Уонна «Дьулуруйар Ньургун Боотур» бэртээхэй мульт.киинэни көрдүлэр. Манна даҕатан эттэххэ библиотека хаһыс да сылын «Кино и Книга» программанан үлэлиир.Ол чэрчитинэн оҕолорго темаларынан сөптөөх араас киинэлэр, мульиктар көрдөрүллэллэр. Холобур бу нэдиэлэ иһинэн олоҥхо тематыгар:
«Олоҥхо дойдута»
«Олоҥхо» ону сэргэ саха фольклоруттан «Алаа Моҕус», «Тээп-тээп», «Биэс ынахтаах Бэйбэрикээн эмээхсин» мульиктары сэргии көрдүлэр
Амма улууһугар 2024 сылга ыытыллар олоҥхо ыһыаҕын көрсө “Олонхо – саха норуотун барҕа баайа!” дорҕоонноохтук ааҕыы Сатаҕай нэһилиэгин тэрилтэлэригэр, үөрэнээччилэригэр ыытылынна. Ол курдук “Айыллык” норуот айымньытын дьиэтэ Күннүк Уурастыырап “Тойон Дьаҕарыма” олоҥхотун, ветеринария, балыыһа, “Сайдыы” маҕаһыын үлэһиттэрэ Екатерина Иванова “Аландаайы Куландаайы” олоҥхотун, Д.Г. Готовцева аатынан оҕону сайыннарар киин уонна Е.А. Шишигин аатынан Сатаҕай орто оскуолатын үлэһиттэрэ Чээбий “Ала Булкун” олоҥхотун, администрация үлэһиттэрэ Үстүүн Нохсоороп “Дыырай Бэргэн” олоҥхотун, 6 – 11 кылаас үөрэнээччилэрэ Юрий Борисов “Баһырҕастаах аттаах Баабый баатыр” олоҥхотун аахтылар. Нэһилиэк дьоно көхтөөхтүк кыттан барыта 109 киһи хабылынна.
«Тугу-тугу олордобутуй? Рассадаҕа хойутаатыбыт да? Туох сибэккини, сэппэрээги олордобут?» — диэн боппуруостарга аналлаах Соморсун олохтоох библиотекатыгар муус устар ый 3 күнүгэр Еремеева Т.С. уонна Иванова Е.В. оҕуруотчут далбар хотуттар маастар — кылаас ыыттылар. Тэрээһин кыттыылаахтарыгар библиотекалар «Сибэкки сипсилгэнэ» викторина, «Энциклопедия садовода» уонна «Энциклопедия огородника» кинигэлэргэ обзор, «Оҕуруот аһын уонна сибэккини үүннэрии» кинигэ выставката оҥордулар. Кыайыылаахтар саҥа сылга «Петуния» араас сиэмэлэрин бэлэх тутан, оҕуруот үүннэриигэ араас ньымалары билэн үөрэн — көтөн тарҕастылар.
Муус устар 15 күнүгэр биһиги нэһилиэкпитигэр “Төрүччү проегынан” бэрт интрэриэһинэй тэрээһин буолан ааста. Манна хас биирдии түөлбэлэртэн оскуола үөрэнээччилэрэ «Төрдүм-ууһум — мин тирэнэр тирэҕим» чинчийэр үлэлэрин көрдөрдүлэр, кэпсээтилэр. Ону тэҥэ, «Дьиэ кэргэним үйэлээх баайа» быыстапкаҕа кыттааччылар эбээ, эһээ тутта сылдьыбыт малын, иһитин-хомуоһун, кэтэ сылдьыбыт таҥаһын-сабын быыстапкаҕа туруордулар. Тэрээһин түмүгүнэн бастыҥ үлэлэр ааптардара «Төрүччү» өрөспүүбүлүкэтээҕи бырайыакка кыттарга анал ыҥырыыны ыллылар.
Ыҥырыылаах ыалдьыттарынан буоллулар кыраайы үөрэтээччи, общественнай деятель Афанасий Васильевич Мигалкин уонна Хотугу омуктар төрүччүлэрин үөрэтэр-чинчийэр уопсастыбаннай научнай институт дириэктэрэ Константин Ильич Аргунов кыттыылаах төрүччү суолтатын туһунан «Дьоһуннааҕы кэпсэтии»дьон сэҥээриитин ылла.
Гл. библиотекарь Эмисской СМБ: Ноговицына М.Ю.
Космос всегда был и остается одной из наиболее волнующих человечество загадок. Издавна люди стремились к звездам, мечтая о полетах на луну, планеты солнечной системы и к далеким таинственным мирам.
К всемирному дню авиации и космонавтики для учащихся 5-11 кл. совместно со школой (педагог-библиотекарь О.В. Мякишева, педагог-организатор А.В. Иванова) сельской библиотекой проведена интеллектуально-развлекательная игра «Космическое путешествие». За звание самой сильной, ловкой, умной и дружной команды боролись 6 команд — классов среднего и старшего звена. Участникам игры предстояло показать свою силу, ловкость, знания и смекалку в конкретных заданиях. В ходе игры ребята погрузились в таинственный мир космоса, совершили космическое путешествие по семи космическим этапам: «Предполетная подготовка (проверка физической и теоретической готовности)», «Конструирование ракеты», «Обед в космосе», «Невесомость», «Выход в открытый космос», «Встреча с инопланетянами», «Засели планету». С заданиями на этапах ребята справлялись довольно уверенно и быстро. В среднем звене победила команда «Планета», состоящая из представителей 5-7 классов, а в старшем победила команда «Черная дыра» учащихся 8-го класса. По завершении игры все участники получили заслуженные награды – сладости и грамоты.
Необычное мероприятие подарило ребятам заряд бодрости, веселое настроение и массу новых впечатлений.
Ааспыт нэдиэлэҕэ кулун тутар 26-30 күннэригэр Б. Харысхал аатынан библиотека каникул кэмигэр оҕолорго араас тэрээһиннээх нэдиэлэ ыытта.
Ол курдук күн аайы музейга Мээндиги историятын туһунан экскурсиялар, 26 чыыһылаҕа Л.Н. Толстой «Акула», «Прыжок» диэн кэпсээннэринэн ырытыылар, остуол оонньуулара, 27 чыыһылаҕа биирдиилээн кыайыыга шашка оонньуутугар турнир, художественнай киинэ, 28 чыыһылаҕа мүнүүтэҕэ ааҕыы күрэҕэ, сахалыы киинэ, 29 чыыһылаҕа СВО кыттыылааҕа, аан дойду боксаҕа чемпиона Артамонов А.Ю. кытта көрсүһүү, экскурсия, 30 чыыһылаҕа элбэҕи ааҕар ааҕааччылары кытта көрүстүбүт. Ветеран ааҕааччылар аатыттан Деляева А.А., ыччат ааҕааччылар аатыттан Чикальдина О.Д., кырачаан ааҕааччылар аатыттан Кириллина Алена ийэтинээн тыл эттилэр. «Чуораанчыктыын бииргэ» уруһуйга конкурс буолла. Г.Х.Андерсен остуоруйаларын аахтыбыт. Нэдиэлэ көхтөөхтүк ааста.
Кулун тутар 26 күнүгэр Аммабыт улууһун Эмис нэһилиэгиттэн төрүттэх, биир бастыҥ ыччаппыт, Олоҥхоһут — ЮРИЙ БОРИСОВ «Ааттаах Олоҥхоһуттар аартыктарынан, ытык кырдьаҕастар ыллыктарынан» диэн ааттаах-суоллаах бырайыагынан Соморсун сиригэр — уотугар ыалдьыттаата. Көрсүһүү күнүгэр Олоҥхонон утумнаахтык дьарыктанар «Чэчир» уһуйаан кырачаан иитилээчилэрин, оҕо сайдар киинин үлэһиттэрин кытта көрсүһүү, санаа атастаһыыта буолла, маны сэргэ бу күннэргэ арыллыбыт Уус кыһатыгар ыалльыттаата, тимир уһаарыытын сэргээн көрдө. Киэһэтин олоҥхо киэһэтигэр дьон — сэргэ мустан «Баһырҕастаах аттаах Баабый Баатыр» автор бэйэтин олоҥхотун 3 чаас истэн, кэлбит дьон бука — бары сэргээн, сөҕөн — махтайан, үөрэн-көтөн өссө да маннык көрсүһүүлэр буола туралларын баҕаран туран тарҕастылар!
“Ыһыахпыт этэҥҥэ ааһыаҕа диэн эрэнэбит!” дэһэллэр Эмис нэһилиэгин олохтоохторо. Олоҥхо ыһыаҕа буолара 100 хонук хаалбытын бэлиэтиир бэртээхэй тэрээһин буолан ааста. Бу күн нэһилиэк дьоно, тэрилтэ үлэһиттэрэ бука бары сахалыы таҥнан кэлэннэр оһуохай тартылар. Ону тэҥэ, хомуска оонньооһун маастар кылааһын уонна «Чэгиэн-чэбдик» буолуу лекциятын ыыттылар, кэпсээтилэр Чупров Василий Петрович уонна Алгыс кыыһа Күн Күөгэйэ. Бу күн Олоҥхо Ыһыаҕыгар үлэ хаамыыта хайдах бара турарын туһунан төгүрүк остуол ыытылынна.
Накануне Международного женского дня состоялся встреча с женским поэтическим десантом. В составе группы Народный поэт Якутии Наталья Ивановна Харлампьева, поэты, члены Союза писателей России Елизавета Мигалкина и Зинаида Архипова. На встречу пришли поэты и жители села, интересующиеся поэзией, также обучающиеся Эмисской средней школы. Встреча была организована, на высоком уровне. Наши жители читали стихи Натальи Харлампьевой, воодушевленные этим, писатели прочитали нам свои стихи аж в три круга.
С предстоящим женским праздником прошла спартакиада среди женщин «Көхтөөх буол». Женский пол организаций состязались по 5 видам спорта: уксаан, бадминтон, дартс, стрельба и викторина. Соревнования прошли энергично, весело и бодро. По итогам победила команда женщин МФОК. Все участницы остались очень довольны. Также, приятные подарки получили номинантки, показавшие высокие баллы.
Гл. библиотекарь Эмисской СМБ: Ноговицына М.Ю.
Кулун тутар 21 күнэ — Саха сиригэр сылгыһыт күнэ.
Сылгыһыт – ыарахан уонна эппиэттээх үлэ. Киһи эрэ барыта сылгыһыт буолан төрөөбөт, сылгыһыт уустук идэтин талбат. Кыһыннары-сайыннары биир өрөбүлэ суох ыҥыыр үрдүгэр олорон, сыһыылары сыыйан, алаастары кэрийэн, үрэхтэри быһан, сыспай сиэллээҕи көрүү-истии ыарахан үлэ.
Болугуртан төрүттээх, республика биллиилээх сылгыһыта Егор Афанасьевич Ксенофонтовка анаммыт «Дьөһөгөй куттаах сылгыһыт» кинигэттэн Мария Васильевна Софронова ахтыытын сырдатабыт.
ОЛОҔУН ЛОСКУЙДАРА
Егор Афанасьевич Ксенофонтов 1940 с. ахсынньы 29 күнүгэр Амма оройуонун Омоллоон нэһилиэгэр Болугурга Афанасий Петрович Ксенофонтов уонна Агафья Егоровна Нерлова холкуостаах кэргэнигэр күн сирин көрбүтэ. Гоша оҕо сааһа Аҕа дойду Улуу сэриитин кэмин ыа сылларыгар ааспыта. Аҕата Афанасий Петрович 1942 с. бэс ыйыгар сэриигэ ынырыллан, арҕаа Брянскай фроҥҥа снайперынан хорсуннук 1945 с. олунньуга диэри сэриилэспитэ. Гоша Болугур начальнай, Амма-Наахара 8 кыл., Амма орто оскуолаларыгар ситиһиилэхтик үөрэнэн, орто үөрэҕи 1961 с. бүтэрбитэ. Егор оскуолаҕа үөрэнэр кэмигэр сүүрүүнэн, үрдүгү көтүүнэн дьарыктаммыта. Оройуон сүүмэрдэммит хамаандатыгар киирэн, Заречнай оройуоҥҥа бастыыр иһин күрэхтэһитлэргэ бириистээх мэстэлэри ылаттаабыта. 1962-64 сс. СА Белоруссияҕа 1 сыл, Польша 2 сыл авиационнай чааска сулууспалаабыта. Этэҥҥэ сулууспалаан төрөөбүт дойдутугар төннөн кэлэн, сиргэ кэлбит иэһин ситэрэн, дылҕа хаан ыйааҕынан харахтарынан хайҕахан, сүрэхтэринэн сөбүлэһэн кыыс оҕо кылааннааҕын Ефросинья Яколевна Давыдова соҕотох кыыһын Анастасия Ивановнаны кытта сокуоннай кэргэннии буолбуттара. Эдэрдэр хаһаайыстыба тэринэн, диэ-уот туттан, 6 оҕону төрөтөн, улаатыннаран, үөрэттэрэн, идэ ылларан, ыал оҥортоон, сиэн биһиктээн, дьоллоохтук, олорон ийэлэрэ Анастасия Ивановна ыарахан ыарыыттан орто дойду олоҕуттан арахсыар диэри 43 сыл бииргэ олорон кэлбиттэрэ.
Егор Афанасьевич аан маҥнай «Амма» сопхуос Болугурдааҕы отделениетыгар 1 сыл болуотунньугунан үлэлээбитэ. 1966 сылтан сылгыһытынан өр сыллаах таһаарыылаах үлэтин сађалаабыта. Бастаки сылларыгар Егорга наставнигынан «Будённай» колхуос ыстахаанабыһа, Аҕа дойду Улуу сэриитин бэтэрээнэ, «Правда» колхуос чулуу сылгыһыта М.Г. Иванов сыһыарыллан эдэр үлэһиккэ сылгы иитиитин ымпыгар- чымпыгар үөрэппитэ. Дьоҕурдаах, үлэҕэ баҕалаах тэтиэнэх киһи сылгы иитиитин кистэлэҥнэригэр түргэнник үөрэнэн барбыта. Саха сылгыта уһук хотугу дойду усулуобуйатыгар сылы быһа халлаан анныгар үөскэтиллэр сылгы боруодата буоларынан, сылгыһыттар тымныыны, тыалы-кууһу аахсыбакка ат үрдүгэр ыраах үрэхтэринэн хоно сылдьан үлэлиир үлэһиттэр буолаллар. Сэбиэскэй кэмнэ сылгы иитиитэ туспа барыстаах салаа буолан, биэс сыллаах үүнэн иһэр былааннар сылгы ахсааныгар, ол иһигэр төрүүр биэтигэр, 100 биэттэн кулуну ылыыга, улахан сылгыны тыыннаах иитиигэ тиэрдиллэллэрэ. Егор Афанасьевич опытыран, 1987 г.р. И.И. Кузьмины солбуйан, старшай сылгыһытынан ананан 2008 сылга диэри үрдүк таһаарыылаахтык үлэлээбитэ. Егор Афанасьевиһы кытта өр сылга бииргэ сылгы иитиитигэр А.М. Леонтьев, П.П. Лонгинов, К.Т. Окороков, П.П. Федоров, А.А. Грязнухин, П.П. Лонгинов, П.Т. Афанасьев үтүө суобастаахтык үлэлээбиттэрэ.
1982 сылтан «Амма» совхозтан арахсан Болугур совхоз 2 отделениялаах тэриллибитэ. Бастакы директорнан А.Г. Никитин, кэлинни Каратаев, А.П. Константинов, Н.Н. Ефремов, К.И. Борисов, Я.Ю. Барабанов үлэлээбиттэрэ. Сылгы иитиитэ туспа биригээдэ буолбута. Биригээдэҕэ үөр сылгылар, көлө аттар, сүүрүк сылгылар сыһыарыллыбыттара. Биригэдьииринэн П.А. Ксенофонтов анаммыта. Оччолорго көлө атын совхоз араас үлэтигэр элбэхтик туһаныллара: сүөһүлэр ноһуомнарын таһаарыыга, от киллэриитигэр, булчуттар бултуулларыгар, тутуу уонна оттор мас бэлэмнээһинигэр, сүөһүгэ дороххой аһылык бэлэмигэр. Уопсайя хаһаайыстыбаҕа 110-ча көлө ата туһаныллара, сыллата 20-чэ соноҕос сылгы айааһанара, 200-чэ убаһа иитиллэрэ. 1982 с. сылгы уопсай ахсаана 2340, ол иһигэр биэтэ 1109, 743 кулун ылыллан кулун деловой тахсыыта 67% этэ. 1984 с. хаһаайыстыба сылгыта цеховой салайыыга киирбитэ. Сыах салайааччытынан хаһаайыстыбаҕа үлэлээбит үрдүк үөрэхтээх зоотехник П.П. Максимов анаммыта. Ити сыл сылгы ахсаана 2433, ол иһигэр биэтэ 996, 769 кулун ылыллан, кулун деловой тахсыыта 75% тэҥнэспитэ. Өссө үрдүк көрдөрүү 1994 с. түмүгүнэн ситиһиллибитэ. Сылгы уопсай ахсаана 2290, или иһигэр биэтэ 812, 100 биэ ахсыттан 88 кулун ылыллыбыта. Сылгыһыттар биир сыалга түмүллэн, опыттаах, үлэтин дэгиттэр баһылаабыт, туруу үлэһит, бэйтин үлэтинэн холобур буолан үлэлиир старшай сылгыһыт Е.А. Ксенофонтов салалтатынан сылгыны үөрдээн иитиигэ үгүс өрүттээх кэскиллээх үлэлэр толоруллаллара. Сыллата сылгыһыттар салайан көлө-илии звенота тэринэн «Күүлупчү», «Миль» үрэхтэринэн, «Дардаҥынан» былааннаммыт үчүгэй хаачыстыбалаах от оттууллара. Егор Афанасьевич бэйэтэ көҕүлээн саас аайы хаар хараарыыта мэччирэҥи өртөөһүнү тэрийэр этэ. Сайыны сылгыларын «Таас өттүнэн» Өнньүөс алаастарынан «Куһаҕан үрэҕинэн» быһыт бүтэйдээн, харабыллаан, ходуһаҕа киллэрбэккэ бурдуктаах бааһыналарга мэччитэллэрэ. Егор Афанасьевич сылгы иитиитин толору баһылаабыт, үлэтигэр бэриниилээх, суотун-учуотун сөптөөхтүк ыытар этэ, звено үлэтин-хамнаһын дьыл бириэмэтинэн көрөн эрдэттэн былааннаан тэрийэрэ. 1990 сылга нэһилиэнньэҕэ чааһынай сылгы элбээбитэ, көрүү-истии эмиэ сылгыһыттарга сүктэриллибитэ. Егор Афанасьевич сылгы үөрүн барытын удьуордарынан билэрэ. Учуотун чуолкайдык ыытара. Сылгы иитиитин эппиэттээх, сыралаах үлэтигэр 41 сыл үрдүк таһаарыылаахтык, дьулуурдаахтык үлэтин «Үлэ бэтэрээнэ», СӨ т/х министиэристибэтин 2 Бочуотунай грамотатынан, оройуон, совхоз элбэх бочуотунай грамоталара, махтал суруктара, сыаналаах бэлэхтэрэ кэрэһэлииллэр. Социалистическай үлэ геройа, аатырар сылгыһыт Т.С. Лукин 100 сааһыгар аналлах юбилейнай мэтээлинэн, Амма улууһугар тыа хаһаайыстыбатын сайдыытыгар кылаатын иһин бэлиэнэн наҕараадаламмыта.
М.В.Софронова, СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Амма улууһун, Болугур нэһ. бочуоттаах олохтооҕо.
Библиотека тэрээһиннэрэ
Бастакы «Азбука» — Иван Федоров төрүттээбит бастакы нууччалыы буукубанан кинигэ бэчээттэнэн тахсыбыта 450 сылыгар тематическай нэдиэлэ ыытылынна 1-4 кылаастарга уонна орто бөлөхтөн 5-6 кылаастарга.
Тэрээһиҥҥэ оҕолор бастакы букубаар туһунан биллилэр. Оҕолорго «Азбуке 450», «Первопечатник Иван Федоров» мульфильмнар уонна «Первая азбука на Руси» — док. киинэ көрдөрүлүннэ.
Онтон кулун тутар 16 күнүгэ «Кулаковскай сардаҥата» респубоиканскай акцияҕа 7 кылаас коллективын кытыннаран, документальнай «Поговорим культурно» -документальнай киинэ көрдөрдүбүт.
Кыраайы үөрэтэр үлэ чэрчитинэн «Тэҥнэбил» артыал 100 сылыгар аналлаах комиссияҕа библиотека кыттыһар. Дьокуускайга «Кэрэ кэпсээн» биэриигэ кыттан уһулуннубут. Уонна салгыы брошюра тахсыытыгар үлэлээн эрэбит.
Дьоруой Луукун 110 сылын көрсө
Амма улууһун киэн туттар киһитэ, Сатаҕай нэһилиэгиттэн төрүттээх, Саха сирин бастакы Социалистическай Үлэ Геройдарыттан биирдэстэрэ, сылгыһыт Тимофей Спиридонович Лукин 110 сылын көрсө библиотекаҕа араас тэрээһиннэр ыытылыннылар. Ол курдук оскуола оҕолоругар “Түмэппий дьоруойу саныаҕыҥ” көрсүһүү, “Герой сылгыһыт Тимофей Лукин” кэпсэтии, Лукин туһунан кинигэлэри ырытыылар буоллулар. Биир улахан тэрээһининэн олохтоох библиотека уонна Е.А. Шишигин аатынан орто оскуола кыттыгас проектара “Лукин ааҕыылара” научнай практическай конференция буолла. Быйылгы ааҕыылар Дьиэ кэргэн, Оҕо саас уонна Олоҥхо сылларыгар ананан 5 секциянан Амма улууһун уонна ыаллыы сытар Мэҥэ Хаҥалас нэһилиэктэрин үөрэнээччилэрин түмтэ. Тохсус төгүлүн ыытыллар “Лукин ааҕыыларын” кыайыылаахтара анал дипломнарынан, өйдөбүнньүк бэлэхтэринэн наҕараадаланнылар. Тохсус “Лукин ааҕыыларыгар” көмө буолбут Амматааҕы кииннэммит библиотечнай тиһиккэ (дир. Шишигин Ю.Е.), Амматааҕы үөрэх управлениятыгар (нач. Ларионов Н.А.), “Сатаҕай нэһиэлиэгэ” муниципальнай тэриллиигэ (солб. Аммосов А.В.), Д.Г. Готовцева аатынан оҕону сайыннарар кииҥҥэ (дир. Скрябина Е.П.), “Айыллык” норуот айымньытын дьиэтигэр (дир. Аммосова Е.И.) уонна Тимофей Спиридонович Лукин аймахтарыгар махталбытын тиэрдэбит.
Библиотека иһинэн тэриллибит «Сахалыы дорҕоон» куруһуокка Алтан орто оскуолатын 3 кылааһын үөрэнээччилэрэ былырыыҥҥаттан астынан туран сылдьаллар. Кулун тутардааҕы көрсүһүүбүтүгэр «Мин дьиэ кэргэним — ааҕар» диэн Каникул кэминээҕи хаартыска күрэҕин тэрийэргэ сыал туруоруннубут. Ол курдук хас биирдии оҕо дьиэ кэргэнинэн уларсан илдьибит сахалыы кинигэтин ааҕа олороллорун тэттик видеоҕа устан, хаартыскалаан ыытыахтаах. Бастыҥ үлэ бириискэ тиксэрин оҕолор үөрэ иһиттилэр, толорорго кыһаллыах буоллулар. Күрэх түмүгүн аныгыскы көрсүһүү кэнниттэн сырдатыахпыт.
Кулун тутар 5 күнүгэр Россияҕа дьиэ кэргэн уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр Оҕо саас сылларыгар аналлаах, «Чолбон- өй күрэһэ” Чапчылҕантан Татьяна Петровна, Александра Вальеревна Семеновтар уонна сиэн кыыс В.К. Короленко аатынан Амма № 1-дээх орто оскуолатын 10-с кылааһын үөрэнээччитэ айта Дмитриева көхтөөх кыттыыны ылан 3 бочуоттаах миэстэҕэ тигистилэр.
Оонньууну ыыта «Чолбон» сурунаал бас эрэдээктэрэ Гаврил Андросов бэйэтинэн уонна бу оонньуу ааптара, сурунаал эппиэттиир сэкэрэтээрэ Туйаара Павлова кэллилэр. Бу иннинэ кинилэр Таатта уонна Чурапчы улуустарыгар сылдьыбыттар, кыайыылаахтары быһаарбыттар.
«Биһиги бу быйылгы оонньуубутун Арассыыйаҕа Дьиэ кэргэн уонна Саха сиригэр Оҕо саас сылыгар анаатыбыт. Онон оонньуубут балаһыанньатынан дьиэ кэргэттэр үс көлүөнэ түмсэн кытталлар. Оонньуубутун иккис сылбытын ыытабыт. Аан бастакы оонньуубутун эһиги биир дойдулааххыт Баһылай Харысхал аатыгар оҥорбуппут. Быйыл улаатыннаран, саха литературатын барытын хабан туран «Чолбон өй күрэһэ» өркөн улахан өй оонньуута диэн ыыта сылдьабыт. Кулун тутар 4 күнүттэн саҕаламмыта. Бу бырайыак дьиэ кэргэнинэн ыытыллан ааҕар дьиэ кэргэни булан ааттарын дьоҥҥо-сэргэҕэ ааттаттыы, билиһиннэрии буолар. Ону сэргэ сурунаалбыт ааҕааччыларын сэргэхситэр, кинилэргэ болҕомто биэрэр санааттан саҕаламмыта. Бырайыакпытын тэрийэн таһаарааччыбыт «Сахабэчээт» тэрилтэтэ, СӨ култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга министиэристибэтэ, национальнай бибилэтиэкэ, «Саха» НКИК өйөөбүттэрэ уонна партнер быһыытынан кыттыһаллар», — диэн Гаврил Андросов билиһиннэрдэ.
Сибиряков М.Н. аатынан музейга бүгүн Мээндигиттэн төрүттээх хорсун саллааттарбытыгар аналлаах муннук презентацията буолла. Аата «Ветераны боевых действий из нашего села» диэн. Маннык муннуктар үүнэн эрэр эдэр оҕолорго күүстээх холобур, төрөөбүт дойдуга бэриниилээх патриот буоларга иитэр уонна бэйэ дьоннорунан киэн туттууну үөскэтэр. Ол курдук манна хаартыскалар, сэриигэ сылдьыбыт таҥас, наҕараадалар киирдилэр.
Соморсун олохтоох библиотекатыгар Аммабыт улууһугар «Олонхо ыһыаҕын» көрсө кулун тутар 12-15 күннэригэр Белолюбская Туйаара Дмитриевна ааҕааччыларга анаан саха төрүт инструменыгар кырыымпаҕа оонньуурга маастар — кылаас биэрдэ.
Өркөн Өй – тургутук күннэрэ
Ийэ, а5а күннэригэр аналлаах нэдиэлэ биирдии күнүн библиотека ылан “Өркөн өй” интеллектуальнай оонньууну ыытта ону тэҥэ бэһиэлэй оонньуулары дьүөрэлээн бириэмэ биллибэккэ ааста.. Кыттааччылар 3-түү киһилээх хамаандалары туруордулар. Элбэх сэргэх, интириэһинэй, солун боппуруостар таҥылланнар сэргэхтик, көрдөөхтүк уонна иҥэмтиэлээхтиктик барда. Ол курдук Сахабыт сирин улуустарын туһунан венгвор сэргэннэ. Идэлэри төһө билэҕин таайбаран өйдөрүн-санааларын сааһылаата. Өс хоһооннору ситимнээтилэр. Аан дойду политикатын анаардылар. Түргэн, сөптөөх эппиэти биэриигэ илин-кэлин түһүстүлэр. Анисия Софронова “Оллоон олонхото” хомуурунньугуттан сөбүлүүр айымньыларын аахтылар. Тамара Семенова “Тураайыга” хоһоонун дорҕоонноохтук, иэйиилээхтик ааҕарга холоннулар. Кыттааччылар билиилэрин тургутуһан, билбэттэрин билэн, бэлэх тутан астыннылар…
Соморсун нэһилиэгэр саха суруйааччыларын хоһооннорун дорҕоонноохтук ааҕыытын көҕүлүүр сыалтан нэһилиэкпит киэн туттар далбар хотуна Ирина Петровна Федорова ааптарскай бырайыак саҕалаабыта. Бүтүн Россия үрдүнэн биллэриллибит «Дьиэ-кэргэн», Саха сиригэр «Оҕо саас» сылларыгар анаан дьиэ — кэргэнтэн үс көлүөнэни ситимнээн «Оҕо, ийэ, эбээ (эһээ)» нойосуус аахтарар сыаллаах холбоһук тэрийбитэ. Бу холбоһук номнуо республиканскай аһаҕас күрэххэ кыттан ситиһиилэрдэннэ: сомоҕо хоһоон ааҕыытыыгар П. Тобуруокап «Айхал сахам тылыгар» поэматын ааҕан мэҥэ сурук I үрдэлин, биирдиилээн ааҕааччыларга Скрыбыкина А.В. (С.Р. Кулачиков — Эллэй поэматыттан быһа тардыы) мэҥэ сурук II үрдэлин, А.П. Рязанскай аатынан оскуола маҥнайгы кылааһын уолаттара мэҥэ сурук III үрдэлин, (салайааччы Софронова М.П.), биирдиилээн оҕолорго Степанов Сарыал мэҥэ сурук II үрдэлэ, Караканова Дайаана мэҥэ сурук II үрдэлин ыланнар үөрүүбүт үксээтэ. Бырайыагы көҕүлээччи Ирина Петровна хоһоону нойосуус үөрэтии ньыматын, хоһоону ааҕарга элбэх ааптардартан хайдах талан ылары түмсүү кыттыылаахтарга сүбэ — ама биэрэр.
Инники былааннарга Ирина Петровна тапталлаах дойдубут Соморсуммут туһунан олохтоох ааптардар хоһооннорун нойосуус үөрэтэн доргуччу аахтарар соруктаах.
Кулун тутар 8 күнүгэр Сааскы бастакы бырааһынньыгы бэлиэтиир үгэстээхпит. Быйыл кулун тутар 8 күнүгэр Саха сирин биллиилээх, киэӊ туттар асчыппыт Иннокентий Иннокентьевич Тарбаахап 80 сааһын бэлиэтээтэ. Бу кэрэ бэлиэ күнү көрсө Чакырдааӄы сельскэй библиотека иһинэн дьарыктанар «Дьиэ кэргэнинэн ааӄыы» түмсүү 2 кылаас оӄолоро (сал. Павлова А.А.) ийэлэрин кытта Иннокентий Тарбаахап ырысыаптарынан сахалыы араас эгэлгэ астары астаан үөрдүлэр – көттүлэр. Өссө астаабыт астарын хаартыскаӄа түһэрэн бэртээхэй «Мааны астаах сахалыы сандалым» альбом оӊорон чугас дьонноругар бэлэх оӊордулар. Саха төрүт аһын киэӊ эйгэӄэ көӄүлүүр киһибитигэр Иннокентий Иннокентьевичка баӄарыахпыт этэ кытаанах доруобуйаны уонна уһуннук дьоллоохтук олороргор.
Баһылай Харысхал аатынан библиотекаҕа, Аҕа дойду Улуу сэриитигэр хорсун байыаннай инженер, Советскай союз геройа буолбут, генерал Дмитрий Михайлович Карбышев төрөппүт кыыһа Ольга Дмитриевна Карбышева тэрийбит, 60-н тахса сыл устата салҕанан бара турар бүтүн россиятааҕы Карбышевскай хамсааһына, хас биирдии оҕоҕо патриотизм үөскэтэр. Ол хамсааһыҥҥа Амма улууһуттан Мээндиги, Таатта, Чурапчы, Ньурба, Дьокуускай к. үөрэнээччилэрэ сылын аайы Новгородскай уобаласка: Ильмень күөлгэ, Старай Русса к. таһынааҕы сэрии буолбут сирдэригэр чинчийэр-үөрэтэр үлэлэргэ кытталлар, бэҕэһээ ону сэргээн оскуолабытыгар, библиотекаҕа, музейга Сулҕаччы оскуолата ыалдьыттаата. Музейга Мээндиги кэрэхсэбиллээх сирдэрэ, экспонаттара кэпсэннэ, библиотекаҕа байыаннай уонна араас боппуруостарга икки команданан викторина ыытылынна.
13 февраля, в день якутского языка и письменности, Бетюнская сельская библиотека провела диктант среди населения села. Первой локацией проведения диктанта была Бетюнская агрошкола, учителя с удовольствием написали диктант. Активное участие провели местное самоуправление- Администрация села Бетюнь, в том числе и глава наслега Никитин А.Н. Третьей локацией стал ЦНТ им С.Я. Левина. В общем в диктанте приняли участие 25 человек, из которых 15 человек написали диктант на отлично, им были вручены грамоты., остальным сертификаты об участии.
Амма Наахара нэһилиэгин «Түмэн» сынньалаҥ киинигэр «Төрөөбүт төрүт тыл» бэлиэ күнүн түмүктүүр тэрээһинэ буолан ааста.
Нэһилиэккэ төрүт тылы, үгэстэри, сахалыы куту оҕо саастан бэлэхтиир «Үрүйэчээн» фольклорнай бөлөх салайааччыта Туяра Мартынова биэчэри салайан ыытта. Саалаҕа олорор көрөөччүлэри «Үрүйэчээннэр» алаадьынан күндүлээтилэр. Онтон сахалыы оһуор үҥкүүтүн Юля Захарова тэрийэн флешмобка бары туран кыттыстылар. Биир дойдулаахпыт Баһылай Филиппов — Амыырыскай суруйан хаалларбыт «Үөмэстэй бэргэн» олоҥхотун «Өбүгэ» фольклорнай бөлөх туруорда. Олонхону толорооччулар бэйэлэрэ араас оруолларга куоластарын уларыта — уларыта аахтылар.
Онтон Өрөспүүбүлүкэҕэ биллэр үлэлээх «Үрүйэчээн» фольклорнай бөлөх кыттааччылара Эмистэн төрүттээх Юрий Борисов «Баһырҕастаах аттаах Баабый Баатыр» олоҥхотун толорбуттарыгар көрөөччүлэр ытыс тыаһын бэлэхтээтилэр. Оҕолор тутта-хапта, саҥара-иҥэрэ үөрэммиттэрэ таайан аҕыйах хонуктааҕыта «Аммабытыгар олоҥхо дьиэрэй!» күрэххэ иккис үрдэли ылан кэлбиттэрэ буолар. Туяра Мартынова таһаарар хомуһугар холбонон бары тэҥҥэ хомус тардан дьиэрэттилэр. Үөрүү быыһыгар уоскулаҥҥа көрөөччүлэргэ анаан нэһилиэк ааҕар дьиэтин салайааччыта Екатерина Унарова саха тылыгар аналлаах тургутуу ыытта. Онтон саалаттан Матрена Петрованы таһааран мимика нөҥүө айымньылары таайтарда. Бу киэһэ «Аммабытыгар олоҥхо дьиэрэй!» олоҥхо күрэҕин кыракый олоҥхоһуттарыгар Ганя Пахомовка «Дорҕоонноох толорооччу», Мира Романоваҕа «Түөлбэ үгэһин тутааччы», Уйгууна Кузьминаҕа «Ийэ кылыһахтаах толорооччу» анал ааттары туттардылар.
Сахалыы тэрээһин оһуохайынан түмүктэннэ. Төрөөбүт тыл бу биһиги саамай улахан баайбыт буоларын умнумуоҕуҥ!
Олунньу 13 күнүгэр Сахалыы сурук – бичик күнүн чэрчитинэн сыл ахсын түөлбэлэр икки ардыларыгар ыытыллар «Саха тыла дуорайдын» диэн биктэриинэ олус тэрээһиннээхтик ыытыллынна. Биктэриинэни Илларионова Р.В. аатынан библиотека иилээн-көӄүлээн ыытта. Хас түөлбэ аайыттан 3-түү киһилээх (1 оскуола үөрэнээччилээх) хамаанда мустан, кыайыы иһин күрэхтэстилэр. Биэс түһүмэх түмүгүнэн Чыпчаал аат – Кустук түөлбэ, 2 миэстэ – Кэскил түөлбэ, 3 миэстэ – Эрчим түөлбэ уонна 4 миэстэ Дьулуур түөлбэ буолуллар. Биктэриинэӄэ кыттыбыт дьоммутугар бэлиэ сурук уонна сэмэй бэлэх туттарыннылар.
Олунньу 14 күнүгэр төрөөбүт тыл, сурук — бичик күнүн чэрчитинэн уонна Амма улууһугар Олоҥхо сылыгар аналлаах, үгэскэ кубулуйан сыллата ыытыллар, нэһилиэк түөлбэлэрин икки ардыларыгар «Өркөн өй» интеллектуальнай оонньуу буолан ааста. 5 түөлбэттэн 3-түү киһилээх хамаанда кыттыыны ылла. Өйү-санааны, билиини тургутар, толкуйдатар араас хабааннаах боппуруостарга хоруйдаатылар. Тобуллаҕас толкуйдаахтар, булугас өйдөөхтөр тыҥааһыннаах киирсиилэрин түмүгэ маннык буолла: 110 очукуону хомуйан, «Сардаҥа» түөлбэ эрэллээхтик бастаан кыайыы өрөгөйүн биллэ. Иккис миэстэҕэ, 90 очукуону ылан, «Аартык» түөлбэ таҕыста. Онтон үһүс миэстэни, 80 очукуону хомуйан, «Сомоҕо» түөлбэ хамаандата ылла. Бары кыттааччылар билбэтэхтэрин билэн, билиилэрин хаҥатан, саҥаны билэн-көрөн, астынан-дуоһуйан, сэргэхсийэн тарҕастылар, махтал тылларын тиэртилэр.
«Төрөөбүт тыл уонна сурук — бичик» нэдиэлэтин чэрчитинэн Алтан орто оскуолатын 6 кылааһын үөрэнээччилэрэ «Мин саха оҕотобун» диэн интеллектуальнай оонньууга кытыннылар. 4 түһүмэхтээх тыҥааһыннаах киирсии түмүгүнэн кыайылаах хамаанда быһаарыллан оҕолор илии тутуурдаах, өттүк харалаах буоллулар. Сылаас алаадьыны кытта отон утаҕынан үссэннилэр, өйдөбүнньүк хаартыскаҕа түстүлэр. «Ийэ тылым — саха тыла» кинигэ быыстапкатын көрөн — истэн, билбэтэхпитин биллибит диэн бэккэ сэҥээрдилэр, астыннылар
Быйыл 10 төгүлүн ыытыллар » Сахалыы дьыктаан» Алтан нэһилиэгэр 4 түөлбэнэн (тэрилтэнэн) ыытыллан, барыта 42 киһини хапта. Ол иһиттэн «Туйгун суруксут» үрдүк аатын 5 киһи ылла. Дьыктаан суруйааччылар сахалыы таҥнан, саха түмсүүлээҕин, биир сомоҕо омук буоларын көрдөрдүлэр.
Күн уһаан оҕо — аймах таһырдьаттан кииримээри гыннар да, Алтан орто оскуолатын 3 кылааһын үөрэнээччилэрэ кинигэлэрин ааҕыытын тохтоппоттор. Ол курдук дорҕоонноохтук ааҕыыбыт чааһа бу сырыыга оҕоҕо аналлаах сурунааллары ырытыынан, ааҕыынан саҕаланна. Оҕолор Саха сирин уонна Россия издательстволара таһаарыыларын тэҥнээн көрдүлэр. Уонна түмүгэр, бэйэбит тылбытынан тахсар сурунаал быдан өйдөнүмтүө, бэйэбитигэр чугас эбит диэн быһаардылар. Ааҕа илдьибит кинигэлэрин туттаран, саҥа кинигэлэри уларсан, өссө да кэлиэх буолан үөрэн — көтөн тарҕастылар.
Для коллектива школы и жителей наслега библиотекарь Елена Алексеевна провела диктант, приуроченный ко Дню якутского языка и письменности.
Также, третье поколение села для учащихся с 5-11 кл провели конкурс чтецов «Мин терут тылым — саха тыла». Участники читали и написали стих на родном языке. 1 место получила Торопова Саина, ученица 10 кл, 2 место Устинов Кирилл и 3 место Кралин Артём. Остальных участников наградили специальными номинациями. Благодарим коллектив сельской библиотеки и третье поколение наслега за проведенные мероприятия.
Олунньу ый 13 күнүгэр төрөөбүт тыл, сурук-бичик күнүн көрсө
Х төгүлүн ыытыллар Өрөспүүбүлүкэтээҕи сахалыы дьыктаан ыытылынна. Бу күн нэһилиэкпит үрдүнэн барыта 63 киһи кыттыыны ылла, ол иһигэр Күннүк Уурастыырап аатынан Эмис орто оскуолатын 9-10 кылааһын үөрэнээччилэрэ уонна үлэһиттэрэ, Чуораанчык оҕо уһуйаанын үлэһиттэрэ уонна олохтоох модельнай библиотекаҕа мустубут Эмис нэһилиэгин олохтоохторо, ыалдьыттара.
Ону тэҥэ, олохтоох библиотекаҕа бэрт сэргэх “Төрөөбүт тылгын төһө билэҕин?” тургутук түмүгэр кыайыылаахтар билиннилэр, өйдөбүнньүк призтарынан наҕараадаланнылар.
Дьыктаан түмүгүнэн “Туйгун” суруйааччыларга “Добун” суруктар, кыттыыны ылбыт дьоммутугар туоһу суруктар туттарылыннылар.
11 февраля 2024г. Состоялся рабочий выезд работников МФОК (многофункциональный объект культуры) в Таттинский улус с. Баяга на встречу с Неустроевым Борисом Федоровичем – Мандар Уус – народным мастером, заслуженным работником культуры Республики Саха (Якутия), лауреатом Государственной премии имени П.А. Ойунского, Почетным гражданином Таттинского улуса. Встреча состоялась в «Центре Культуры и Духовности «Мандар Уус», основанном на философских идеях Б. Ф. Неустроева – Мандар Уус, также встретились с жителями села Баяга, посетили музеи, мастер классы и увидели своими глазами этнокультурный комплекс Могол ураса, сделанный из бересты умелыми руками энтузиастов, народных мастеров со всей республики.
Встреча с Мандар Уус оставил в наших сердцах глубокий след, теперь мы без единого сомнения убеждены в том, что Мандар Уус является одним из одаренных Природой и высоко эрудированных, талантливых мастеров современной Якутии.
«Киһи аймахтаах, дьонноох-сэргэлээх буоллаҕына, киһи буолар. Биир суолунан, биир олоҕунан олоруохтаах эбиппит. Сүүс сылынан олохпут төһө уларыйыаҕай? Күүспүтүн түмтэхпитинэ эрэ, биһиги сайдар кыахтаахпыт. Култуурабыт, тылбыт-өспүт сайдан кэлбитин курдук сайда туруоҕа. Тылбытын илдьэ хааллыбыт да, омук быһыытынан симэлийиэхпит суоҕа». Мандар Уус
Олунньу ый 5 чыыһылатыгар Амма улууһугар 2024 Олоҥхо ыһыаҕын көрсө “Олонхо – саха норуотун барҕа баайа!” биһиги нэһилиэкпитигэр Эмис нэһилиэгин муниципальнай тэриллии дьаһалтата, Е.А. Захарова-Саха Күөрэгэйэ аатынан култуура киинин уонна Эмис нэһилиэгин модельнай библиотека үлэһиттэрэ дорҕоонноохтук ааҕыы эстафетатын Тимофей Захаров – Чээбий «Ала Булкун бухатыыр” олоҥхотунан саҕалаатылар.
Амма — Наахаратааҕы олохтоох библиотека Всероссийскай «Подари книгу библиотеке» акцияҕа кыттыста. Акция ыытыллыбыта 8-с сыла буола. Акциябытыгар нэһилиэкпит олохтоохторо көхтөөхтүк кытталлар. Ол курдук быйыл «Уоран тарбах», «Кыбытык», «Эгэлгэ» коллекционердар, «Дуораанчык» уһуйаан коллективтара олохтоох библиотекабытыгар кинигэ бэлэх ууннулар.
Олунньу 13 күнүгэр Төрөөбүт тыл — сурук бичик күнүгэр Амма — Наахара тэрилтэлэрэ сахалыы дьыктаан суруйдуулар.
Быйылгы дьыктаан тиэкиһэ биир дойдулаахпыт, Саха норуодунай суруйааччыта Миитэрэй Наумов «Күөх уол» (Көҕөччөр ат туһунан номох) тиэкиһинэн үлэ буолла. П.И.Яковлев аатынан Амма — Наахара орто оскуолатын учууталларыгар уонна үөрэнээччилэригэр дьытаан тиэкиһин суруйтардылар Макарова М.П., Устинова М.М. — саха тылын учууталлара, АНВА — ҕа дьытаан тиэкиһин суруйтарда Ефремова Н.Н. П.И.Яковлев аатынан Амма — Наахара орто оскуолатын музейын салайааччыта уонна КЦ «Түмэн», «Дуораанчык» уһуйааҥҥа дьытаан тиэкиһин суруйтарда бибилиотекарь Унарова Е Н. Бу күн тэрилтэлэрбит бэйэлэрин сахалыы суруйарга холоннулар.
Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн Х төгүлүн ыытыллар “Сахалыы дьыктаан” аахсыйа Амма улууһугар ыытылынна. Бу аахсыйаҕа кыттыһан олунньу 13 күнүгэр Болугур нэһилиэгэр төрөөбүт тыл уонна сурук бичик күнүгэр дьыктааны суруйуу ыытылынна. Дьыктааҥҥа норуодунай суруйааччы Миитэрэй Наумов “Күөх уол” айымньытыттан быһа тардан 204 тыллаах тиэкис сурулунна. Дьыктаан оскуола, «Колосок» уһуйаан, култуура киинин былаһааккаларыгар ыытылынна. Дьыктааны М.А. Ноговицын аатынан култуура киинигэр Е.Е. Пахомов аатынан орто оскуола саха тылын уонна литературатын учуутала Петрова Т.П., «Колосок» уһуйааҥҥа бэтэрээн учуутал Кондакова В.А. суруйтардылар. Култуура киинигэр нэһилиэнньэҕэ ыытыллыбыт тэрээһиҥҥэ нэһилиэк баһылыга Андрей Никитич эҕэрдэ тылынан саҕаланна, сахалыы ыраастык саҥарар, суруйар туhугар, ийэ тылбытын билиэх, үөрэтиэх, баhылыах тустаахпыт диэн баҕа санаатын эттэ.
Суруллубут тиэкистэри учууталлар Татьяна Прокопьевна, Варвара Афанасьевна, Анна Васильевна сыаналаатылар. Уустук сурук бэлиэлэрдээх, уус — уран тыллаах тиэкиһи биһиги ааҕааччыларбыт сүнньүнэн кыайа — хото тутан суруйдулар. Дьыктаан суруйбут дьоҥҥо туоһу сурук туттарылынна.
Түмүккэ тиэкиһи туйгун сыанаҕа суруйдулар:
Сидорова София Михайловна, Афанасьева Татьяна Юрьевна, Ноговицына Любовь Майродовна, Филиппова Галина Яковлевна, Андреева Екатерина Иннокентьевна, Макарова Анна Петровна, Кононова Саргылана Ивановна, Дьячковский Семён Семёнович, Кузьмин Евгений Семёнович. Туйгун сыанаҕа суруйбут кыттааччыларбытыгар ДОБУН СУРУК туттарыллыаҕа. Сахалыы таба суруйууга бэйэлэрин тургутан көрүөн баҕалаах дьоммут сыл аайы элбии тураллара биһигини үөрдэр.
Көхтөөхтүк кыттыбыт нэһилиэкпит дьонугар, тэрилтэбит үлэһиттэригэр тэрийээччилэр ааттарыттан улахан махталбытын тиэрдэбит.
Олоҥхоһут Вера Исакова айымньыта бастакытын сүрэхтэннэ.
Сулҕаччы нэһилиэгин Саха народнай суруйааччыта Д.Ф. Наумов — Миитэрэй Наумов аатынан библиотека иһинэн үлэлиир “Суһум” — айар дьон түмсүүтүн чилиэнэ Вера Егоровна Исакова дэгиттэр талааннаах киһи. Кини хоһоон суруйар, иистэнэр, оҕоруоччут бэрдэ. Ону таһынан кини олоҥхо суруйар уонна толорор биир сэдэх талааннаах. Бүгүн республикабыт үрдүнэн бэлиэтэнэ турар “Төрөөбүт тыл уонна сурук-бичик” күнүгэр Вера Егоровна оҕолорго анаан суруйбут “Дьулусханнаах сырыылаах Дохсун Ньургустай” олоҥхотуҥ аан-бастаан дьон дьүүлүгэр таһаарда. Кини махталлаах истээччилэринэн буоллулар “Чычып-Чаап” уһуйаан иитиллээччилэрэ уонна иитээччилэрэ. Бу үлэһит коллектив талааннаах биир дойдулаахтарын кытта, олоҥхо уустук эйгэтигэр оҕолору уһуйууга бииргэ үлэлэлэһэргэ куруук бэлэмнэрин, салгыы бу олоҥхонон оҕолорго сөптөөх ойуулардаах, оонньуулардаах дьоҕус олоҥхо кинигэтин таһаарар баҕа санааларын эттилэр.
Елена Попова
Олунньу ый 10 күнүгэр олохтоох библиотека уонна «Дархан» култуура уонна сынньалаҥ киинэ улахан кылаас оҕолоругар төрөөбүт төрүт тыл, сурук — бичик күнүгэр аналлаах «Һөҕүҥ» тематическай биэчэр ыыттылар. Бу киэһэ оҕолорго сахалыы толору таҥастаахтары бэлиэтээтибит. Интеллектуальнай киирсиигэ саха тылдьытын туһанан умнуллубут тыллар суолталарын буларга, саха норуодунай суруйааччылар тыл туһунан бэргэн этиилэри таайыыга, сахалыы пазл-лы хомуйарга уонна да атын өбүгэлэрбит оонньууларын оонньоон астыннылар. Кырыымпаҕа Айаал Гарильевич, күпсүүргэ Туйаара Дмитриевна, хомуска Алена Константиновна мастер — класс биэрдилэр. Оҕолорбутун сахалыы сиэринэн сиэлинэн ыраастаан, алаадьынан Мария Егоровна айах тутан үөрэн тарҕастыбыт.
Убаастабыллаах истээччилэр!
“Эйиэхэ, Айхал уонна Чиэстэбил” — диэн элбэҕи өйдөтөр уонна бигэргэтэр этиинэн кылгас да буоллар олус суолталаах устуубун саҕалыыбын… Бу тыллар ананаллар биһиги киэн туттар киһибитигэр… Өрөспүүбүлүкэҕэ киэҥник биллибит салайааччы, уопсастыбаннай деятель, СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, СӨ үөрэхтээһинин туйгуна, СӨ муниципальнай сулууспатын туйгуна, Софья Сидорова (2014) аатынан бочуоттаах бэлиэ хаһаайына, өр сылларга Амма улууһун социальнай эйгэтин салайбыт дьиҥнээх патриот Прасковья Ивановна Емельяноваҕа.
Прасковья Ивановна 1964 сыллаахха, олунньу ый 8 күнүгэр, Абый оройуонугар Кириэс Майыар нэһилиэгин Намы күөл учаастагар бастакы оҕонон Корякиннар дьиэ кэргэҥҥэ күн сиригэр кэлбитэ (арааһата бары Бөтүҥҥэ төрөөбүт дии саныы олорбут буолуохтааххыт).
Бүгүн оруобуна төрөөбүт күнэ буолуохтаах этэ. Үбүлүөйдээх сыл. Кини туһунан алтыспыт дьоно хайдах саныылларын истиэҕин…
Бары истибиккит курдук Прасковья Ивановна баарын тухары бириэмэтин, күнүн-дьылын барытын үлэтигэр анаабыта. Биир да мүнүүтэ бокуойа суох дьон-сэргэ олоҕо тупсарын туһугар олорбута. Үлэҕэ, олоххо дьулуура, бэйэтигэр ирдэбилэ оннук эбит буоллаҕа. Олохтон соһуччу барыыта олус хомоппута, ыарахан күннэр ааспыттара. Төрөөбүт дойдута, Сахатын сирэ сайдарыгар эҥкилэ суох бэринэн, доруобуйатын, олоҕун толук уурбута. Бар дьоно кини үлэтин үрдүктүк сыаналыыбыт. Кини баҕарбыт баҕа санаатын кэлэр кэнчээри ыччат салҕыырын тухары Аммалар киэн туттар киһибит өрүү тыыннаах буолуоҕа. Кини сүбэтэ-амата, көмөтө инникитин даҕаны кэрэ баҕа санаалара суолдьут сулус буолан сырдата, угуйа туруоҕа. Онон кини олоҕун салгыырга, баҕа санаатын олоххо киллэрэргэ бары биир сомоҕо түмсүүнэн өйөһөн-өйдөһөн үлэлиэхтээхпит, үтүөҕэ-кэрэҕэ тардыһыахтаахпыт. Сарсыҥҥыны салайсыаҕын, кэскиллээҕи тэрийсиэҕин…
Болҕомтоҕут иһин махтал!
Саныыбыт. Ахтабыт. Суохтуубут.
“Олонхо – саха норуотун барҕа баайа”
Сэргэ-Бэс бөһүөлэгэр олунньу ый бастакы күнэ бэт сэргэхтик ааста. Амма улууһугар 2024 сылга ыытыллар Олоҥхо ыһыаҕын көрсө олоҥхону нэһилиэк тэрилтэлэрин иһигэр “Олонхо – саха норуотун барҕа баайа” дорҕоонноохтук ааҕыы саҕаланна. Бу ааҕыы Амма улууһа (оройуон) муниципальнай оройуон баһылыга С.Н. Кузьмин бигэргиитинэн, Амма улууһун култуураҕа уонна норуот айымньытын салататын салайааччыта И.Ф. Иванов сөбүлэҥинэн, улуустааҕы Күннүк Уурастыырап аатынан кииннэммит библиотечнай тиһик тэрийиитинэн тэрилиннэ. Күн бастакы аҥара тэрилтэлэринэн улуус уураҕын олоххо киллэрсэр сыаллаах олонхону дорҕоонноохтук ааҕыынан аһылынна. Манна школа, кулууп, балыаһа коллектива уонна үөрэнээччилэр Күннүк Уурастыырап Тойон Дьаҕараматын аахтылар.
“Бары уруһуйдуубут” диэн саха республикатын үрдүнэн ыытылла турар улахан бырайыак туһунан истэ-билэ сылдьабыт. Бу бырайыак аан бастаан 2015 сыллаахха бастакы президеммит Михаил Ефимович Николаев төрөөбүт сиригэр Хаҥалас улууһугар саҕаламмыта, төрүттээччинэн буолар дьоһуннаахай ытык киһибит Михаил Ефимович. Онтон ыла бүгүҥҥү күҥҥэ дылы тэриллэн киэҥник тарҕанан, дьон-сэргэ биһирэбилин ылан ыытылла турар. Ол туоһутунан буолар көһөрүллэ сылдьар эстафета бэлиэтэ. Көһө сылдьар бэлиэ туһунан билсиһиннэрдэ Максим Николаевич Сибиряков аатынан Сэргэ-Бэстээҕи сүрүн ситэтэ суох орто оскуола директоры иитии үлэтигэр солбуйааччыта Данилова Ирина Васильевна
Онон бүгүн ол чэрчитинэн биһиги бөһүөлэкпитигэр көҥүл темаҕа уруһуйга маастар- кылаас барда. Маастар-кылааһы ыытта уруһуй уруогун учуутала Нюргустана Прокопьевна Борисова. Бу кэрэни кэрэхсии үөрэнэргэ, тулалыыр эйгэни, айылҕаны ытыктыырга туһуламмыт бырайыак олус элбэх оҕону, улахан дьону түмтэ. Бырайыак бүтүн Саха сирин олохтоохторугар эдэр көлүөнэбит бары өттүнэн сайдыылаах, айыы сырдык тыыннаах (духовнастаах) буолалларыгар саҥа саҕахтары саҕар, кэскиллээх инникини кэрэһэлиир.
Бырайыагы өйөөн олоххо киллэрсэр сэмэй кылааттарын суолтатын уонна үйэлээҕин өйдөөн дуоһуйа-астына кыттыннылар. Айар куттара уһугунна, сатабыллара, ураты дьоҕургурдара сэмэй бэлэхтэринэн, анал суруктарынан бэлиэтэннилэр.
«Уруһуйдьуттарга УРУЙ! Айар учууталларга АЙХАЛ! Михаил Ефимовичка МАХТАЛ!»
Олунньу 2 күнүгэр Аҕа дойду сэриитигэр Герой куорат Сталинград кыайыытын 81 сылыгар аналлаах «Вечная память Сталинграда» диэн историческай чаас ыытылынна. Манна «Горькие строки о Сталинграде» хоһоон ааҕыытын акцията (кэлбит дьон бары аахтылар) буолла уонна «Сталинградская битва» документальнай киинэ көрдүбүт, сэриини ырытыы буолла. Викторинаҕа саамай сөпкө элбэҕи Деляева А.А. эппиэттээтэ. Норуот хорсун буойуннарын историята, килбиэннээх ааттара өрүү ааттана туруоҕа!
Кинигэ – сынньанар күммэр
Кэпсээннээх кэрэ ыалдьыт
Үлэлиир, үөрэнэр кэммэр
Өйөллөөх үтүө арыалдьыт
Республикаҕа Амма улууһа кинигэ таһаарыытыгар инники күөннэ сылдьар. Биһиги нэһилиэккэ эмиэ сылын аайы хайаан да кинигэ тахсар. Тохсунньу 26 күнүгэр Амма-Наахра нэһилиэгэр биир улахан кэрэ — бэлиэ, үөрүүлээх күн үүннэ, Амма-Наахараҕа “Ийэ уонна оҕо сылыгар” үөһээттэн ыйыллыбыт курдук “Учуутал. Иитээччи. Герой ийэ Александрова Мария Лаврентьевна” диэн дьоһуннаах өйдөбүнньүк, ахтыы кинигэ күн сирин көрдө.
Кинигэҕэ сэмэй үлэтинэн дьон сэргэ киэҥ билиниитин, сэҥээриитин ылбыт, учуутал, иитээччи, уон оҕо иһирэх ийэтэ, Герой Ийэ, элбэх сиэн, хос сиэн, хос-хос сиэн эйэҕэс эбээтэ, педагогическай үлэ ветерана Мария Лаврентьевна Александрова олоҕун, үлэтин туһунан бэчээккэ киирбит ыстатыйалар, үөрэппит, ииппит үөрэнээччилэрин, оҕолорун, сиэннэрин, аймахтарын үтүө өйдөбүллэрэ ахтыы буолан киирдилэр.
Мария Лаврентьевна олоҕун ахтан ааһыахха:
Наталья Петровна, Лаврентий Прокопьевич Александровтар 8 оҕолоох дьиэ кэргэннэ төрдүс оҕонон, Мария диэн кыыс тохсунньу 10 күнүгэр 1924 сыллаахха Амма-Наахара нэһилиэгэр Танхачаайыга күн сирин көрбүтэ. Танхачаайы ырыа5а ылламмыт Кыыс Амма кытылыгар турар кэрэ көстүүлээх, айылҕа маанылаах туоната буолар. Маннык мааны дойдуга төрөөн, кэрэни кэрэхсии, сэргии улааппыта Мария. Кини бастакы кыыс оҕо буолан, дьонугар маанылатан, ийэтигэр бастын көмөлөһөөччү буолбута. Мария оскуолаҕа киирэр кэмигэр Өнньүөскэ саҥа оскуола аһыллыбыта.
Кини оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан биир бастакынан пионерга киирэр, кини үөрэҕэр өрүү туйгун, үчүгэй дьиссипилиинэлээх, активнай этэ.
Мария оскуолатын бүтэрээт Дьокуускайдааҕы педагогическай училищеҕа үөрэнэ киирэр. Ол сылларга дойдуга ыар кэмнэр тирээннэр, ийэтигэр көмө-тирэх буолаары дойдутугар төннөн кэлэр уонна 1941-1944 сс Аммаҕа райкомол инструкторынан үлэтин саҕалыыр.
Аҕа дойду Улуу сэриитигэр элбэх эдэр ыччат бэбиэскэ тутан Ийэ дойдуларын көмүскүү бараллар. Олор истэригэр Мария убайдара бааллара.
1946-1947 сс Мария Абаҕаҕа, 1947-1948 сс Лээги оскуолаларыгар начаалынай кылаас учууталынан үлэлээбитэ. Онтон үөрэммит оскуолатыгар пионер баһаатайынан, учууталынан, интернакка иитээччинэн, сэбиэдиссэйинэн уһун сылларга үлэлээбитэ.
1948 сыллаахха Мария, энтузиаст-учуутал Мартынов Никанор Ивановичка кэргэн тахсар. Тапталларын туоһута, 10 оҕону (7 уол, 3 кыыс) төрөтөн, иитэн улаатыннарбыттара. Людмила, Федор, Никанор, Октябрина, Виктор, Захар, Марианна, Николай, Иван уонна кыра уол Дима.
Мария Лаврентьевна улахан дьиэ хаhаайыстыбатын көрөн, тустаах үлэтин таhаарыылаахтык толорон, үлэлээн, иитиллээччилэрин махталларын, тапталларын ылыан ылара.
Үчүгэй үлэтин иһин элбэх грамотанан, «1941-1945 сс. А5а дойду Улуу сэриитин сылларыгар килбиэннээх үлэтин иһин», 1, 2 истиэпэннээх «Материнская слава» мэтээллээх, “Үлэ бэтэрээнэ”, ССРС Верховнай Советын от ыйын 30 күнүгэр 1965 сыллаах ыйааҕынан Мария Лаврентьевнаҕа Герой-ийэ үрдүк аата иҥэриллибитэ.
Кинигэ сүрэхтэниитин хомуска оонньоон арйыда “Үрүйэчээн” фольклорнай бөлөх, салайааччы сиэн кыыс Туяра Мартынова.
Маҥнайгы сиэн Римма Ваисльева эбээтигэр анаан суруйбут хоһоонугар хос сиэттэрэ композияция туруоран аахтылар.
Людмила Никаноровна ийэтигэр анаабыт “Остуол тула олорор Ийэм миэнэ” ырыатын уунна.
Уола Федор Никанорович, сиэттэрэ Римма Васильева, Вилена, Леонид Мартыновтар, Гаврил Александров, хос сиэттэрэ Айаана, Ангелина Мартыновалар, Айсена Николаева, “Чэлгийээнэ” вокальнай ансаабль бу күнү ылбаҕай ырыанан, кэрэ көстүүлээх үнкүүнэн киэргэттилэр.
Кинигэ тахсыытыгар үлэлээбит Мария Лаврентьевна оҕолоро Людмила Никаноровна Ксенофонтова, Федор Никанорович Мартынов, Марианна Никаноровна Чен, сиэннэрэр Римма Михайловна Васильева, Виталий Федорович Мартынов, ону таһынан кинигэ тахсыытыгар үбүлээһиннэ көмөлөспүт Амма улууһун Амма-Наахара нэһилиэгин МТ баһылыгар Захар Семенович Александровка, П.И.Яковлев аатынан Амма-Наахара орто оскуолатын директорыгар Василий Александрович Яковлевка оҕҕолоро, сиэттэрэ махталларын тиэртилэр.
Россияҕа “Дьиэ кэргэн”, Саха Ереспуубулукэтигэр “Оҕо саас”, Амм-Наахараҕа “Ийэ уонна оҕо” сыллара биллэриллибитинэн “Учуутал, иитээччи, Герой ийэ Александрова Мария Лаврентьевна” дьоһуннаах өйдөбүнньүк, ахтыы кинигэ сүрэхтэниитэ буоллан ааста. Маннык кинигэлэр баар буоланнар биһиги инникилээхпит. Олорон ааспыт дьоннорбутун өйдүүр-саныыр, билэр буолабыт, кэнчээри ыччакка хаалларабыт.
Инникини өтө көрөн үөрэппит-такайбыт, эппит-тыыммыт үөрэххэ суол-иис хаалларбыт учууталларбыт Мария Лаврентьевна, Никанор Иванович Мартыновтар үтүө тыллара биьиги сурэхпитигэр баар. Маннык тылларынан кинигэ сурэхтэниитэ тумуктэннэ.
Б. Харысхал аатынан библиотека тохсунньу 26-27 күннэригэр ыыппыт үлэлэрэ.
Библиотекаҕа, ыччаттарга Герой куорат Ленинград фашистскай блокадаттан босхоломмута 80 сылыгар аналлаах «Непокоренный Ленинград» диэн биэчэргэ слайдтаах беседа, музейга Мээндигиттэн Ленинград оборонатын кыттыылаахтара Окороков К.Н., Иванов Н.К., Семенов Н.Т., Лазарев К.П. хорсун бойобуой суолларын туһунан кэпсэттибит, Кузьма Прокопьевич Лазарев «За оборону Ленинграда» мэтээлин көрдүбүт, уонна Аҕа дойду сэриитин, Ленинград куорат туһунан викторина ыытылынна. Ону таһынан кулуубка Мээндиги нэһилиэгэр «Сырал» түмсүү кинигэтин сүрэхтэниитэ буолан ааста. Кинигэни хомуйан таһааттардылар Пухова Н.В., Говорова А.Г., редактор, олохтоох администрация баһылыгын солбуйааччыта Филиппова А.С. Тэрээһиҥҥэ түмсүү, элбэх оҕолоох далбар хотуттарын биирдии талааннара көрдөрүлүннэ, кинилэр дьиэ кэргэттэрин, оҕолорун, сиэннэрин хаартыскаларынан быыстапка оҥоһулунна, биографическай хабааннаах түмсүү кинигэтин олохтоох дьаһалта үбүлээн (баһылык Семенов И.В.), үчүгэй, цветной хаартыскалардаах кинигэ «Амма олоҕо» редакция типографиятыгар бэчээттэнэн, кэлбит дьон сэҥээриитин ылла. Биэчэр сүрүн чааһын библиотекарь Захарова М.Н. ыытта. Ону таһынан «Алгыс» кулууп коллектива (директор Попова С.Н.) оонньууну, музыкальнай эҕэрдэлэри ыытта. Түмсүү күүһүнэн мааны остуол тардыллан, сыаналаах бириистэр оҥоһулуннулар. Ыаллыы сытар Соморсун нэһилиэгиттэн баһылык солбуйааччыта Белолюбская Н.Г., ветераннар Лебедева А.В., Нестерева П.Х., Степанова А.М. кэлэн, кыттан күндү ыалдьыт буоллулар. Баһылык Семенов Илья Владимирович Нелли Викторовнаҕа «Почетный гражданин Мяндигинского наслега», Антонина Гаврильевнаҕа, Анастасия Иннокентьевнаҕа «За вклад в развитие Мэндигинского наслега» наҕараадалары туттаран, нэһилиэк туһугар ситиһиилээх, махталлаах үлэлэрэ сыаналанна. Биэчэр, кинигэ ис хоһооно даҕаны, улахан дьиэ кэргэттэр ийэлэрин сыралаах үлэлэрин сырдатан Дьиэ кэргэн сылыгар ананна.
Игра знакомство «Играй! Читай! Дружи с книгой!»
19 января 2024 г прошла ознакомительная игра-викторина «Играй! Читай! Дружи с книгой!» с новым библиотекарем Майской сельской библиотеки с детьми начальных классов МБОУ «Майская СОШ им Е.Л. Чистякова».
В ходе, которого, дети познакомились с библиотекарем, работой библиотеки и путешествовали по миру волшебства и сказок.
Весело и интересно прошла игра. Все остались довольны! Подводя итоги мероприятия, можно с уверенностью сказать, что праздник удался. Надеемся, что это мероприятие останется надолго в памяти ребят и поднимет интерес к чтению книг.
«Ленинград блокадата» 2024 сыл тохсунньу ыйыгыгар 81 сыла. Тохсунньу 19 күнүгэр нэһилиэкпитигэр «Ленинград блокадата» кинигэ быыстапката уонна слайд көрүүтэ ыытылынна.
Мероприятияҕа кинигэ көрүүтэ, хаартыскалар тула кэпсэтии, ырытыһыы буолла. Ол кэннэ «Ленинград блокадата» слайд презентация көрдүлэр. Ленинград блокадатын саҕана дьон хайдах олорон, олох иһин охсуһан, хайдах курдук сут — кураан, тымныы тыйыс күннэри туораабыттарын туһунан көрдүлэр-иһиттилэр. «Блокадный хлеб» диэн тугун оҕолор сэргии иһиттилэр.
Маннык мероприятиялар оҕону, ыччаты дьиҥнээх патриот буоларга иитэр-үөрэтэр.
Биһиги нэһилиэкпитигэр 2024 сылбыт биһиэхэ бэрт сэргэхтик саҕаланна, ол курдук тохсунньу ый 20 күнүттэн олохтоох библиотека инбэлиит оҕолорго анаан «Бэлэх» диэн аахсыйа тэрийдэ. Манна урукку сыллардааҕы оҕо сурунаалларын, фондаттан тахсыбыт оҕо кинигэлэрин суулаан түҥэтэргэ бэлэмнии олорор.
ТОП-5. Самые читаемые книги месяца в Болугурской библиотеке
22 января Чакырская сельская библиотека имени Илларионовой Р.В. провела
Урок мужества на тему: «Блокада Ленинграда».
В этом году отмечаем 18 января – 81-ю годовщину прорыва блокады Ленинграда, а 27 января – 80 лет со дня полного освобождения города от фашистской осады.
В ходе мероприятия ученики просмотрели показ презентации, фотоматериалы в книгах будней блокадного Ленинграда, узнали о трагических событиях того времени. Узнали о Ленинградской школьнице Тани Савичевой, которая вела запись о гибели от голода ближайших родственников. Продемонстрировали паек хлеба блокадного периода перед ребятами.
Мероприятие играет большую роль в воспитании подрастающего поколения, формировании патриотического воспитания и чувства сострадания. Охват составил 10, из них молодежь – 4, дети – 6.
Тохсунньу 15 күнүгэр “Истиҥ иэйиигэ ылларан” литературнай киэһэ буолан ааста. Биэчэр сыала-соруга быйылгы улууспутугар ыытыллар Олонхо ыһыаҕар төһө бэлэмнээхпитий, туохтан саҕалыыбытый диэн санааттан ыытылынна. Былыр былыргыттан Саха – айылҕа оҕото. Айылҕаҕа чугас буолан олус дьоҕурдаах, талааннаах уонна тымныы айылҕалаах дойдуга олорор буолан иис суолтатын дириҥник өйдүүбүт. Иистэнньэҥнэр халадаайтан саҕалаан истээх соҥҥо тиийэ тигэн, айан-тутан, ойуулаан-оһуордаан, киэргэтэн-симээн кэллэхтэрэ. Илии сылааһын иҥэриммит, ис сүрэхтэн бигэммит, истиҥ иэйиинэн тигиллибит таҥас хаһан баҕарар сыаналанар, үйэттэн үйэҕэ утумнанар. Билиҥҥи кэмҥэ бэлэм таҥаһы хантан баҕарар атыылаһыахха, ылыахха сөп, ол эрээри дьон бэйэлэрэ тиктибит таҥастарын кэттэхтэринэ киһи олус сэргии, кэрэхсии, махтайа көрөр. Онуоха аҕам саастаах эбэлэрбит төрүт дьарыгы, иис кистэлэҥин, ымпыгын-чымпыгын билэн норуот төрүт култууратын тарҕатааччы, өбүгэ үгэһин кэлэр көлүөнэҕэ хаалларааччы, салҕааччы аатын сүгэн сатабылларын кэнчээри ыччаттарыгар үөрэтэллэригэр анаан бэчээккэ тахсыбыт кинигэлэртэн туһаналларыгар туһаайан “Саха төрүт дьарыга – иис абылаца” кинигэ быыстапкатын тула саха тацаһын туһунан, олоонноон олорон, үүттээх чээй иһэ-иһэ сиэдэрэй кэпсэтии, ол быыһыгар араас ыйытыктар, оонньуулар бардылар. Сүбэ-ама, ыйыы-кэрдии, хардарыта санаа үллэстиитэ барда. Быыстапкаҕа турбут кинигэ сэргэннэ, ааҕааччытын булла. Жиркова Р.Н. команднай биллэр остуоруйаларынан квиз ыытта. Удина М.М. күлүүлээх боппуруостарынан ыйытык биэрэн күллэртээн үйэбитин уһатта. Михайлова А.Н., Иннокентьева Р.И., Феофанова Т.Н. тэттик боппуруостара интириэһи таттылар. Билбэппитин билэн, билиибитин хаҥаттыбыт. Мероприятияҕа Розалия Ивановна олус үчүгэй бириистэри туруорда. Коллегабар – туспан махтал бастыҥын аныыбын.
Тохсунньу 17 күнүгэр Бөтүҥ нэһилиэгин библиотеката “Күөх ыллык” сытааччыларыгар «Толкуйдаа оонньоо кыай» диэн викторина ыытыллыбыта. Тохсунньу — таҥха ыйа буоларынан сибээстээн, викторинабыт квиз ыйытыылартан саҕаламмыта. Сынньана кэлбит сытааччылар бэрткэ диэн дуоһуйа, астына оонньоотулар.
«Лучше всего загадывать желания во время новолуния!»
Придерживаясь такого правила 16 января 2024г. провели в нашей библиотеке тренинг по составлению карты желаний, где мы в женском кругу творили чудеса, создавали своими руками карту желаний вместе, наполняя друг друга позитивной энергией.
Тренинг начали с разъяснения сфер карты желаний, нашли вдохновляющие картинки по разным сферам, рассказали основы составления карты, как правильно визуализировать, на какие зоны разделять желания и другие секреты. В практической части в ход пошли журналы и газеты, ножницы, клей, бумага. И вот уже коллаж из вырезок и фотографий украшал карты желаний. Учитывая, что мечты у всех разные, карты желаний тоже получились разные.
Закончилось мероприятие фотографированием на память. Все присутствующие получили внутреннюю гармонию, заряд бодрости и хорошего настроения.
Гл.библиотекарь Эмисской СМБ: Ноговицына М.Ю.
17 января 2024г. в с. Эмис состоялся рабочий выезд режиссерско-постановочной группы спектакля Олонхо «Богатырь Ала Булкун»
Рабочая группа театра олонхо в лице руководителя Колесова Павла Афанасьевича, главного режиссера, сценариста Хоютанов Дмитрия Дмитриевича, ассистента режиссера, музыкального консультанта Лыткиной Вероники Васильвны, художника по костюмам Максимовой Зинаиды Капитоновны и художника-постановщика спектакля Саввинова Валерия Эдуардовича встретились с жителями села и с участниками театрального кружка «Эйгэ», где были распределены роли для игры в спектакле «Ала Булкун», премьера которой состоится в марте этого года.
В этот же день в библиотеке прошел круглый стол на тему Олонхо «Ала Булкун» с руководителями предприятий, где были обсуждены основные темы, затрагивающие рабочих моментов. Также, работали по книге «Ала Булкун Бухатыыр» Тимофея Васильевича Захарова—Чээбий.
Прошли мастер-классы для всех желающих играть в национальных инструментах – хомусе (варган) и кырыымпа. Мастер-классы проведены в рамках мероприятий, посвященных ысыаху Олонхо в Амгинском улусе, также для постановки спектакля. Желающие научиться играть получили первые навыки игры на хомусе и кырыымпе: теорию исполнения, традиционные стили и приемы игры на данных инструментах.
И это не последняя работа группы, главный режиссер Колесов Павел Афанасьевич сказал, что это только начало их совместной работы с нашим наслегом.
Гл.библиотекарь Эмисской СМБ: Ноговицына М.Ю.
Сулҕаччы нэһилиэгин үбүлүөйдээх ытык кырдьыҕастара
Егор Иннокентьевич Ефимов (1929 – 2014)
– «Бочуот Знага» орден кавалера, ССРС доруобуйатын харыстабылын туйгуна, ССРС Бочуоттаах донора, Амма улууһун уонна Сулҕаччы нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, тыыл, үлэ ветерана, Чурапчы күүс өттүнэн хоту көһөрүллүүтүн кыттыылааҕа, Сулҕаччы орто оскуолата олохтообут «Оҕолорго үтүө дьыала» орденын 1 №-дээх хаһаайына, «Чурапчы биллиилээх дьоно» кинигэҕэ киирбит тыа сирин бэриниилээх, кырдьаҕас биэлсэрэ.
Айылҕа киһиэхэ бэлэхтээбит күндүттэн күндү бэлэҕэ – доруобуйа. Егор Иннокентьевич 1949 сылтан 2005 сылга диэри, барыта 56 сыл устата, доруобуйа харыстабылын курдук эппиэттээх, ыарахан үлэҕэ бүтүн олоҕун анаабыт эмчитинэн буолар. Ыраах, суола-сибээһэ суох уһук сиргэ күннэтэ дьон доруобайын, чөл туруктаах олоҕун туһугар ис сүрэхтэн кыһаллан бэриниилээхтик үлэлээһин чэпчэкитэ суох буолара биллэр.
Кини кыһамньылаах илиитигэр түбэһэн эмтэммит, сүбэтин-аматын ылыммыт дьон: «Егор Иннокентьевич – Соморсун, Сулҕаччы дьонун дьоллоругар түбэһэ кэлбит киһи», ‒ диэн мээнэҕэ эппэттэр. Биһиги нэһилиэктэн хас да уол оҕо биэссэр идэтигэр үөрэнэн, үлэлии сылдьаллар: ол курдук Герман Неустроев, Николай Фелегонов, Савва Неустроев, Афанасий Тоскин. Идэтигэр уһуйбут туйах хатарааччы кыргыттара ‒ РФ доруобуйатын харыстабылын туйгуна Елена Петровна Ефимова, СР доруобуйатын харыстабылын туйгуннара Нина Егоровна Карманова, Александра Варфоломеевна Протодьяконова бэйэлэрэ билигин үлэ ветераннара.
Павлов Петр Михайлович (1929- 2021)
— Саха Республикатын “Гражданскай килбиэн” анал бэлиэ хаһаайына, Саха Республикатын бочуоттаах пенсионера, Амма улууһун уонна Сулҕаччы нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, тыыл уонна үлэ ветерана, республикаҕа биллэр кыраайы үөрэтээччи 1929 с. от ыйын 12 күнүгэр Амма оройуонун Сулҕаччы нэһилиэгэр төрөөбүтэ.
Ийэтэ Татьяна Григорьевна Федотова уол кыра эрдэҕинэ өлбүтэ. Аҕата Михаил Константинович Павлов сэрии кэмигэр Ааллаах Үүҥҥэ таһаҕас таһыытыгар сылдьан эмискэ ыалдьан 1943 с. сааһыгар өлбүтэ. 1945 с. Иннокентий Поисеевич Михайлов-Харачаас аатынан холкуос чилиэнинэн буолбута. Нөҥүө сыл Мындаҕаайы 7 кылаастаах оскуолатын бүтэрбитэ. Ол кэнниттэн төрөөбүт Сулҕаччытыгар кэлэн нэһилиэккэ “Ааҕар балаҕан” сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитэ.
Профтех училищеҕа бухгалтер идэтин үөрэнэн бүтэрэн баран 1961 сыллаахха Соморсун нэһилиэгин Ленин аатынан бөдөҥсүйбүт холкуоһугар үлэтин экономиһынан саҕалыыр. Нөҥүө сылыгар бэйэтин баҕа өттүнэн төрөөбүт Сулҕаччытыгар комплекснай биригээдэҕэ бухгалтерынан анатан кэлэр. Петр Михайлович 1970 сыллаахха ССКП кэккэтигэр киирбитэ. 1972-1985 сылларга нэһилиэк сэбиэтин исполкомун председателинэн 5 быыбар устата тохтоло суох үлэлээн “Сэбиэт Бүөтүр” диэн убаастана ааттанар салайааччы буола үүнэн тахсыбыта.
50-ча сыл устата нэһилиэгин олоҕун сырдатар, сытыы проблемалары туруорар сүүһүнэн ыстатыйалара оройуон уонна республика хаһыаттарыгар бэчээттэммиттэрэ. Павлов П.М. аата улуус хаһыатын “Бочуотаах кинигэтигэр” киирбитэ, “Элэйбэт бөрүө”, “Муударай бөрүө” анал ааттар хаһаайыннарынан буолбута.
Кини дьаныһан туран өр сыл Сулҕаччытын историятын чинчийбитэ, үөрэппитэ, нэһилиэк чулуу дьоннорун туһунан ахтыылары, суруйуулары муспута. Саха народнай артыыһа Христофор Максимов, эстрада бастакы үҥкүүһүтэ Дмитрий Неустроев, Дмитрий Фелегонов-Бөҕө Тоҥус туһунан брошюралары таһаартаан сүтэн эрэр ааттарын тилиннэрбитэ. Пенсияҕа тахсан баран СР Национальнай библиотекатыгар, Национальнай архыыпка сылдьан көрдөөһүн үлэтинэн ыкса дьарыктаммыта, саҥа матырыйааллары булаттаабыта, элбэх киһини кытта көрсөн кэпсэппитэ. Ол түмүгэр үөлээннээҕэ Максимов Михаил Николаевиһы кытта кыраайы үөрэтэр музейы тэрийбиттэрэ, “Сулҕаччы түөлбэтигэр”, Улуу Кыайыы 65 сылыгар анаан “Сулҕаччы нэһилиэгин өйдөбүнньүк кинигэтэ”, сахалартан бастакы гражданскай сэрии геройа И.П.Михайлов-Харачаас төрөөбүтэ 150 сылыгар “Харачаас” кинигэлэри бэлэмнээн бэчээттэппитэ. Оттон 2016 сыллаахха “Амма киэн туттар дьоно” серия чэрчитинэн “Тулуур, дьулуур күүһүнэн” автобиографическай сэһэнэ киирбит хомуурунньук тахсыбыта.
Амма улууһун ытык кырдьаҕаһа Павлов Петр Михайлович олоҕун устата төрөөбүт Сулҕаччытыттан харыс да халбарыйбакка үлэлээн-хамсаан нэһилиэгин, улууһун сайдыытыгар бэйэтин дьоһун кылаатын киллэрэн ааспыта.
Николаев Василий Степанович (1914 -1988)
Сулҕаччы нэһилиэгин төрүт олохтооҕо. И.П. Михайлов-Харачаан аатынан колхоз чилиэнэ. Аҕа дойду улуу сэриитин кэмигэр 15.06.1942 сыл сэриилэһэр аармыйаҕа ыҥырыллыбыт (Чурапчы ОБК). Пулеметчик. 21.06.1946 сыл эргиллибит.
1193 СП 360 СД 307-с гв. арт. полк, 147 зенитнэй арт. полк.
«Ленинград оборонатын иһин», «Хорсунун иһин» медаллардаах, «Октябрьскай революция» орденнаах САССР үтүөлээх тутааччыта.
«1941-1945 сс. Аҕа дойду улуу сэриитин кэмигэр килбиэннээх үлэтин иһин» мэтээлинэн 1948 с. наҕараадаламмыт. Амма улууһун бочуоттаах олохтооҕо. Сэрии, тыыл, µлэ ветерана.
18 января в Чапчылганской сельской библиотеке провели мастер-класс по составлению Карты Желаний.
Мероприятие получилось очень живым, интересным и заряжающим энергией.
Сначала мы с участниками провели мини-диагностику насколько гармоничны и сбалансированы наши сферы жизни.
Для многих результаты оказались весьма неожиданными. И при создании Карты Желаний участники обращали свое внимание на те сферы своей жизни, которые были менее задействованы, чтобы выровнять поток энергии по разным сферам и направлениям.
Встреча получилась по-настоящему волшебная, участницы творили свои карты желаний. А в процессе много общались и знакомились.
Мы благодарим всех участниц, и пусть ваши желания обязательно исполнятся в новом году!
С чего стоит начать
Прежде, чем приступить к созданию карты желаний, вам необходимо хорошенько настроиться. Вы должны быть в хорошем настроении, отдохнувшей и одухотворенной. Почему это так важно? Все просто: в свою карту вы будете вкладывать не только мечты, но и энергию, поэтому она должна быть исключительно положительная.
Следующим базовым правилом считается постановка четких целей. Если вы не уверены, что действительно чего-то хотите, то Вселенная откажется выполнять такое «туманное» желание. Не копируйте чужие мечты, а загадывайте именно то, что нужно вам.
Помните, что карта желаний — это не волшебная палочка, которая воплотит все ваши мечты в жизнь, если только вы поместите их на мудборд. Ваша цель шаг за шагом двигаться к ним, а карта желаний будет лишь напоминать о том, для чего вы ежедневно трудитесь.
Если вы понимаете, что ваши цели изменились, то не бойтесь спустя несколько месяцев заменить какую-то картинку. В этом нет ничего страшного. Плывите по течению, но все-таки постарайтесь ставить перед собой долгосрочные цели, от которых не захочется отказаться ни через месяц, ни через год.
Как сделать карту желаний : инструкция, полезные рекомендации.
Делим карту на секторы и подбираем картинки
Традиционно в искусстве фэн-шуй карту принято делить на 9 секторов и располагать их определенным образом, как на картинке внизу. Рекомендуется раскрасить каждый сектор соответствующим цветом, чтобы усилить эффект. Количество желаний должно быть сбалансировано, т. е. в каждом секторе одинаковое число. Заполнять их нужно последовательно, не перескакивая с одного на другой. Начали заполнять сектор “Богатство”? Им и занимаемся, пока
Есть общие правила при подборе изображений:
Они должны быть эмоционально заряженными и вызывать отклик в вашей душе. Не стоит гнаться за яркостью и красотой, главное – ваши ощущения.
У всех изображений должен быть позитивный настрой. Ничего такого, что вгоняет в тоску и уныние.
Старайтесь избегать черно-белых изображений.
Чем точнее вы подберете картинку к желанию, тем лучше. Хотите новую машину? Найдите фотографию конкретной модели. Мечтаете о собственном доме? Подберите максимально похожий вариант.
Можно пойти дальше и вставить свою фотографию в выбранное изображение с помощью фотошопа. Например, посадить себя за руль автомобиля или расположить на фоне Эйфелевой башни.
Сектор “Я”
Располагается в центре и отвечает за состояние тела. Сюда нужно поместить фотографию, на которой вы счастливы и довольны собой. Вокруг нее будут располагаться желания, связанные со здоровьем, самочувствием, внешностью. Например, стать стройнее, иметь чистую кожу, заняться йогой, исправить осанку, избавиться от головных болей и т. п.
На своей последней карте желаний в этом секторе я разместила изображение белоснежной ровной улыбки, т. к. давно мечтаю исправить прикус.
Сектор “Богатство”
Это место для материальных желаний. Сюда можно поместить изображение автомобиля, смартфона, новой стиральной машинки, сумочки от Chanel и т. д. Только, пожалуйста, будьте реалистами. Не стоит лепить предметы роскоши, доступные лишь представителям списка Forbes. Планка притязаний не должна быть слишком высокой.
Изображения денег, конечно, тоже можно прикрепить, но нежелательно. Все-таки нужно представлять, на что пойдут эти деньги. Если вы занимаетесь инвестициями, можете отобразить на карте свое желание в виде процента прибыли, который хотели бы получить в ближайший годНа моей карте желаний в этом секторе изображение дизайн-проекта квартиры, какой она будет после ремонта.
Сектор “Самореализация и слава”
Этот сектор отвечает за признание ваших заслуг другими людьми. Подумайте, в каких сферах хотели бы получить обратную связь. Возможно, вы увлекаетесь спортом и мечтаете победить в соревнованиях. Тогда можете приклеить на карту коллаж из кубков и медалей.
Если вы творческая личность, показателем признания могут быть восторженные отзывы и высокие оценки коллег по цеху. Для блогеров – лайки, для интеллектуалов – грамоты, для фотографов – публикации работ в журналах.
Я играю в “Что? Где? Когда?” и очень люблю побеждать. Поэтому разместила на карте желаний изображение грамоты за 1 место.
Сектор “Любовь и брак”
Если у вас уже есть партнер или супруг, можете разместить в этом секторе вашу совместную фотографию. Она будет работать на гармонизацию и укрепление союза. Возможно, есть какой-то конкретный аспект отношений, над которым вы хотите поработать. Например, найти новые совместные увлечения или решить разногласия по какому-то вопросу. Отразите это на карте.
Если же второй половинкой вы пока не обзавелись, найдите изображение счастливой влюбленной пары. Желательно, чтобы изображенные люди были чем-то похожи на вас и ваш идеал избранника. Только не нужно клеить фотографию конкретного человека, который вам нравится. Пока он не ответил взаимностью, нельзя связывать мечты о любви с ним.
В этом секторе я разместила нашу с мужем фотографию во время свадебного путешествия.
Сектор “Дети и творчество”
Дети – ключевое творение в жизни каждого. Если вы планируете в ближайшем будущем завести детей, то расположите в этой зоне соответствующие картинки. Это могут быть фотографии милых карапузов, счастливых беременных женщин. Или общепринятые символы деторождения: аист, капуста, колыбелька.
Для тех, кто пока не готов к детям или, наоборот, уже стал счастливым родителем, нужно подумать, как можно проявить себя в творчестве. Наверняка у вас есть хотя бы одно увлечение, в рамках которого вы создаете что-то новое. Живопись, музыка, поэзия, танцы, кулинария, шитье, вязание, лепка. Подберите картинки в соответствии с любимой областью.
У меня есть сын и в ближайшее время заводить детей мы с мужем не планируем. Поэтому мое желание связано с творчеством. Я давно мечтаю выпустить сборник рассказов про моего отца и разместила на карте изображение книги.
Сектор “Путешествия”
Сюда помещаем фотографии уголков земли, в которых вы хотели бы побывать. Это могут быть конкретные географические точки, к примеру, вершина Эвереста, или абстрактные красивые места, отражающие ваши предпочтения, например, побережье океана, горнолыжный курорт.
Также можно прикрепить фото известных мероприятий, которые вам хочется посетить. Например, бразильский карнавал, чемпионат мира по футболу или концерт любимой рок-группы.
Здесь я позволила себе разгуляться. Добавила фото Исландии, Бразилии и Северной Кореи.
Сектор “Карьера”
Этому сектору уделите особое внимание, т. к. работа является одной из основных сфер жизни. Сюда нужно поместить свои профессиональные цели, карьерные амбиции, результаты, которых вы хотите достичь. Как можно это все отобразить наглядно? Например, в виде графика или схемы, где отчетливо виден рост. Или в виде чисел, обозначающих конкретные показатели: количество новых клиентов, прибыль за ближайший квартал, прирост зарплаты.
Если вы мечтаете открыть бизнес, подберите картинку, связанную с выбранной нишей. К примеру, фото цветочного ларька, пекарни, магазинчика косметики.
Недавно я начала работать над своим интернет-проектом. В настоящее время он для меня в приоритете. Поэтому именно его отразила на карте желаний.
Сектор “Знания”
Человек не должен останавливаться в своем развитии. Очень важно постоянно учиться чему-то новому. За этот процесс и отвечает данный сектор. Подумайте, какие знания и навыки пригодились бы вам в жизни прямо сейчас. Возможно, стоит пройти какие-то курсы, выучить иностранный язык, да даже научиться готовить в конце концов! Возможностей для обучения в наше время куча. Вся информация доступна в интернете.
Если вы только стоите на пороге взрослой жизни после окончания школы, можете наклеить на карту фотографию вуза, в который хотите поступить. Если обучение в институте – уже пройденный этап, выберите картинки, соответствующие той области знаний, которую хотите подтянуть. Тем, кто собирается грызть гранит науки самостоятельно, могу посоветовать изображение учебника или самоучителя.
С детства я мечтала научиться петь, и вот, наконец, время пришло. Надеюсь, карта поможет мне осуществить это желание.
Сектор “Семья”
В этом секторе размещаем все желания, связанные с семьей. Как с той семьей, которую вы сами создали, так и с родительской. Если с кем-то из родных присутствуют размолвки и недопонимания, можете нарисовать вас, держащимися за руки. Если кто-то в семье болеет или испытывает трудности, приклейте фотографию, где он здоров и счастлив.
Подбирайте картинки, которые транслируют теплоту домашнего очага. Например, фото детей и родителей, играющих в настольные игры возле камина. Или фото бабушки с внуками в деревне за завтраком. Подумайте, что у вас ассоциируется со счастливой семьей.
Слава богу, в семейной жизни у меня сейчас все хорошо. Кстати, во многом благодаря предыдущим картам желаний. В этом секторе я разместила счастливую фотографию с самыми близкими членами семьи.
Шаг 3. Подписываем желания
К изображениям нужно подобрать подходящие подписи. Они должны быть простыми, конкретными и утвердительными. Писать о своих желаниях нужно как о свершившемся факте. Не “я хочу новый iPhone”, а “у меня есть новый iPhone последней модели”. Не “я хочу весить 50 кг”, а “мой вес 50 кг”.
Размещайте описание под или над картинками. Пишите красиво и разборчиво, чтобы вам потом приятно было читать.
Шаг 4. Активируем карту
Чтобы карта начала работать, ее рекомендуется символически активировать. Для этого нужно загадать маленькое желание, которое вы сможете исполнить в короткие сроки, и прикрепить соответствующее изображение. Это может быть какая-то покупка, посещение интересного мероприятия, прочтение книги, просмотр фильма. Как только оно будет исполнено, карта начнет работать.
Шаг 5. Выбираем место для хранения карты
Карта желаний – очень личная и интимная вещь, ее лучше беречь от посторонних взглядов. Но в то же время она должна попадаться вам на глаза хотя бы 5-6 раз в день. Если вы живете в одиночестве, можно смело вешать карту на стену перед кроватью. Будете просыпаться и засыпать с мыслями о своих сокровенных мечтах. Во время прихода гостей карту нужно будет снимать и убирать.
Если же вы делите свой дом с другими людьми, лучше найти для карты более укромное место. Можно повесить ее на внутреннюю сторону дверцы шкафа, например. Будете задерживать на ней взгляд каждый раз, когда вам нужно будет что-то взять.
Как правильно ставить цели: от смутной идеи до списка задач за 5 шагов
Плюс три самые эффективные техники тайм-менеджмента.
Важные нюансы
Чтобы карта работала по максимуму, нужно знать еще кое-что:
Не беритесь за изготовление, когда вы устали, в плохом настроении, подавлены. Иначе вы заякорите это состояние и каждый раз, глядя на карту, будете возвращаться к нему.
Выделите пару часов, когда никто не будет вас отвлекать. Можете включить расслабляющую музыку, зажечь свечи, чтобы настроиться на нужный лад. Перед тем как создавать коллаж, хорошенько визуализируйте свое желание и зарядите его позитивными эмоциями.
Продолжительность жизни карты составляет 1–3 года. Имейте это в виду, формулируя желания.
В определенный момент времени у вас должна быть только одна карта. Поэтому сначала разберитесь со старой и только потом создавайте новую.
Карты желаний пришли к нам из фэн-шуй. Даже если вы не верите в это учение, постарайтесь соблюдать рекомендации по поводу расположения секторов и подбора цветов. Также есть правила для выбора времени изготовления. Самый благоприятный период – 2 недели после китайского Нового года. Если не успели, делайте карту во время растущей Луны.
Старые отработанные экземпляры сохраняйте на память. Время от времени просматривайте их, чтобы напомнить себе, сколько желаний уже исполнено.
Бывает так, что некоторые желания теряют свою актуальность до того, как успели исполниться. В этом случае аккуратно отклейте соответствующее изображение и наклейте новое. С пробковой доской в этом плане намного проще.
«Айдаарыкы араҥас аттаах Аландаайы Куландаайы бухатыыр» — олоҥхо Сулҕаччы сыанатыгар
Аны сайын буолаары турар республиканскай олоҥхо ыһыаҕын көрсө ыытыллар фестиваль чэрчитинэн, Сулҕаччытааҕы Христофор Максимов аатынан культура уонна сынньалан киинэ уонна киин Сэргэ-Бэстээҕи филиала (директор Жанна Максимова), биир дойдулаахпыт, ССРС суруйааччыта, норуот ырыаһыта, олоҥхоһут Екатерина Иванова киэҥник биллибит олоҥхотугар олоҕурбут синтез-испэктээкил туруордулар. Туруорааччы режиссер Мария Дьячковская. Олоҥхону сыанаҕа үгүс дьон саҥа көрдүбүт. Спектакль саҕаланыаҕыттан бүтүөр дылы, дьон, бэл оҕолор киирбэккэ — тахсыбакка, уу — чуумпутук, олус интэриэһиргээн, кэрэхсээн көрдүлэр. Оонньооччулар таҥастара — саптара, сыана, саала киэргэтиитэ, уота — күөһэ, тыаһа — ууһа, сахалыы тыыннаах музыканан доҕуһуолламмыта — бу барыта бэйэ бэйэтигэр сөп түбэһэрин, дьүөрэлэһэрин таһынан, артыыстар оонньууларын аһан — ситэрэн, тупсаран биэрбитэ дьону олус сөхтөрдө. Бу киэһэ сыанаҕа оонньооччулар уонна залга олорор көрөөччүлэр, дьүүллүүр сүбэ бары биир киһи курдук олоҥхо туругар киирэн ыллыбыт. Элбэх киһи, сорохтор сыанаҕа олохторугар аан — бастаан тахсыбыттара, кыттыбыттара көрөөччүлэри, дьүүллүүр сүбэни кэрэхсэттэ.
Ол курдук бу синтез испэктээккэ 108 киһи кыттыыны ылла. Маны таһынан таҥаһы -сабы, оһуору-мандары тигиигэр талба талааннаах «Иис кистэлэҥэ», «Харысхал» ДПИ куруһуогун иистэҥньэннэрэ, барыта 16 далбар хотун көмөлөлөстүлэр. Декорацияны, сыананы, сааланы киэргэтиигэр кулууп бэйэтин үлэһиттэрин сэргэ талааннаах уус дьоммут Дмитрий Максимов, Николай Протодьяконов, Роман Иванов, Анатолий Максимов, Валерий Ефремов, Никита Данилов көмөлөстүлэр. Нэһилиэк олохтоохторо бука бары кэриэтэ кулууп тула түмсэн, чахчы да, олоҥхо тыыннаах дьоро киэһэтэ буолла.
Испэктээкилгэ сүрүн оруоллары оонньоотулар: Аландаайы Куландаайы бухатыыр — Дениэль Матвеев, Нууралдьын Куо — Анастасия Фомина, Долгуручаан Куо — Александра Матвеева — Мичийэ, Арбай ойуун — Матвей Фомин, Тимир Дьиэрэнкэй абааһы бухатыыра Степан Сутаков, Кыыс Ньургун — Мария Удина, Айдаарыкы араҕас айыы ата — Дмитрий Гоголев, Тимир Дэгэрээҥки сүүрүк абааһы ата — Иннокентий Борисов, маны таһынан биир сүрүн оруол, сэһэнньит — Анастасия Михайлова, Аал лууп мас — Антонина Неустроева. Маассабай сыаналарга культура киинин иһинэн үлэлиир: ийэлэр -эбээлэр
«Күөгэйэ», «Күбэйэ», оҕолор «Арсон», ыччаттар «Ритм» үҥкүү бөлөхтөрө, дьахталлар «Туйаара», оҕолор «Үрдэл» вокальнай коллективтара, «Утум» фольклорнай бөлөх чабырҕасыттара, «Дьиэрэй»- сахалыы инструменнар (төрүт дорҕоон) ансаамбыллара, быһата нэһилиэк олохтоохторо, уһуйаан кыракый иитиллээччилэриттэн саҕалаан бары кытыннылар. Испэктээкил киирэр аантан саҕалаан, 9 хаттыгас халлаан арчыһыттара маанылаах айыы аһынан айах тутан көрсүүлэриттэн саҕаланан баран, орто дойду уйгулаах оһуохайынан түмүктэннэ. Дьүллүүр сүбэ болҕойон көрдө, иһиттэ уонна спектакль кэнниттэн барыбытын мунньан санааларын эттилэр, хайҕаатылар, кыра итэҕэстэр баалларын да ыйдылар, быһаардылар.
Нэһилиэк олохтоохторо уостан түспэт номох курдук 1943 сыллаахха, сэрии кэмигэр, оччотооҕу ыччаттар, сэрии толоонуттан бааһыран эргиллибит Уус Ааппый, Стручков Евграфий Константинович көҕүлээһининэн «Ньургун Боотур» олоҥхону сыанаҕа туруорбуттарын, онно сүрүн оруолларга кимнээх оонньообуттарын ыллаабыттарын — туойбуттарын билиҥҥэ дылы сөҕө кэпсииллэр. 80 сыл буолан баран, олоҥхо кулууп сыанатыгар дьэ турда.
Быһата саха народнай суруйааччыта Күннүк Уурастыырап суруйбутунуу «Саллар саас тухары олоххо, саханы үрдэтиэ олоҥхо…»
Елена Попова
Сэтинньи ыйга Мээндиги библиотеката норуот сомоҕолоһуутун күнүгэр ыччаттарга ток-шоу «И юный Октябрь впереди». «День народного единства» темалаах кинигэ быыстапката «Рожденные Октябрьской революцией», «Лидер среди равных» М.Е. Николаев т.к., «Дьулуруйар Ньургун Боотур олонхо ааптара П.А. Ойуунускай төрөөбүтэ130сыла». Амма библиотекарьдарын кустовой семинара буолбута, музейга экскурсиялар, оҕолорго уроктар. Соморсуҥҥа «Байанай-мин үҥэр таҥарам» «кинигэ презентациятыгар кыттыы ылан эҕэрдэлээн, поэт Семен Капитонов хоһооннорун аахпыппыт, онлайн күрэхтэргэ кытынныбыт.
Оҕо сахалыы ааҕыыта мөлтөөтө, оҕо кинигэни аахпат буолуута элбээтэ диэн алын сүһүөх оҕолоругар, чуолаан 3 кылаас (кылаас салайааччы Петрова Анисия Семеновна) оҕолоругар «Мин сахалыы ааҕабын» диэн тэрээһин ыытан саҕалаатыбыт. Манна оҕолор формулардарын сөпкө толорорго үөрэнэллэр, кинигэ уларсан ааҕаллар, аахпыттарын кэпсээн үллэстэллэр, ааҕааччы дневнигын толороллор. Үөрүөхпүт иһин, оҕолорбут барахсаттар кинигэни сэҥээрэллэр, кэрэхсииллэр, үөрэ — көтө уларсаллар. Мантан салҕыы тэрээһиммит экскурсиянан, оригамига мастер кылааһынан, араас ис хоһоонноох викториналарынан салҕыы үлэлээн иһиэ.
Саха норуодунай суруйааччыта Дмитрий Федосеевич Наумов 75 сааһын төрөөбүт дойдутугар киэҥник бэлиэтиир тэрээһиннэр ыытылыннылар. Сэтинньи 16 күнүгэр прозаигы, драматуру, СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитин биһигин ыйаабыт сиригэр – Сулҕаччыга көрүстүлэр. Юбиляр кини аатын сүгэр модельнай библиотека өрөмүөн кэнниттэн үөрүүлээх аһыллыытыгар, биир дойдулаахтарын ортолоругар иһирэх чиэстээһиҥҥэ сылдьан олус диэн долгуйда, үөрдэ.
Улуус дьаһалтата улахан өйөбүлүнэн саҥалыы тыыннаммыт библиотеканы киһи билбэт буола уларыйбыт. Эбии тутууланан кэҥээн, сырдаан, толору хааччыллыыланан нэһилиэнньэ дьэ астына билии сомсо кэлэр сирэ буолбут. Сергей Ксенофонтов бэдэрээччиттээх, үс ый устата ыытыллыбыт, 3 мөлүйүөн солкуобайдаах өрөмүөнү олохтоох уолаттар – биригэдьиир Николай Протодьяконов салайыытынан Таив Винокуров, Николай Неустроев кичэллээхтик, санааларын ууран туран кыһамньылаахтык оҥорон болдьоммут кэмҥэ үмүрүттүлэр.
Саҥардыллыбыт, өрөмүөннэммит библиотека үөрүүлээх аһыллыытыгар улуус баһылыга Степан Кузьмин, улуус депутаттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Владимир Колосов, култуура управлениетын салайааччы Иван Иванов, нэһилиэк баһылыга Артем Степанов, норуот суруйааччыта Дмитрий Наумов, саха суруйааччыта Любовь Горохова-Сүүмэх, олохтоохтор кыттыыны ыланнар үөрүү-көтүү өрөгөйө үрдээтэ.
Улууспут баһылыга Степан Николаевич эҕэрдэ тылыгар библиотека үлэтин Дмитрий Федосеевич бэйэтинэн туруорсубутун, ону салалта быһа гыммакка, тылыгар туран хапытаалынай өрөмүөн ыытыллыбытын кэпсээтэ , итиэннэ бытархай ситэриллибэтэх өттүн тиһэҕэр тиэрдиэхпит диэн эрэннэрдэ.
Оттон бу күн Дмитрий Федосеевич бэйэтин библиотекатыттан Иосиф Сталин туһунан 500-тэн тахса кинигэни, итиэннэ сабыс саҥа мэтириэтин бибилэтиэкэҕэ бэлэх уунарын туһунан сонуну дохсун ытыс тыаһын ортотугар иһитиннэрдэ. Ыалдьыттар эмиэ бука бары илии тутуурдаах, өттүк харалаах кэлбиттэр. Ол иһигэр Сулҕаччы, Сэргэ Бэс тэрилтэлэрин салайааччылара эмиэ библиотека материальнай-техническэй базата хаҥыырыгар дьоһун кылааттарын киллэрдилэр.
Саҥардыллыбыт библиотека аалай лиэнтэтин кырыйыы кэнниттэн ыалдьыттар бука бары сууласпытынан Киристэпиэл Махсыымап аатынан сынньалаҥ дьиэтигэр тиийэн Дмитрий Федосеевич үбүлүөйүн бэлиэтиир өрөгөйдөөх чааһыгар кыттыыны ыллылар.
Суруйааччы талааныгар сүгүрүйээччилэр, үөлээннээхтэрэ кыралыын-улаханныын сабыс-саҥа кириэһилэлэргэ сымнаҕастык олорунан кэбиһэн баран Сулҕаччы, Сэргэ Бэс талааннаах дьонун, үөрэнээччилэрин толорууларыгар Миитэрэй Наумов кэпсээннэринэн испэктээкиллэри, доргуччу ааҕыылары сэҥээрэн, чуумпуран олорон дуоһуйа иһиттилэр.
Сулҕаччылар бэйэлэрэ бэлиэтииллэринэн, дойдуларын боччум киэргэллэрэ барыта Дмитрий Федосеевич аатын кытта ыкса ситимнээхтэр: бастакы автоматическай телефоннай станция, үрүҥ илгэни астыыр модульнай сыах, орто оскуола дьиэтэ, сэрии сылларын оҕолоругар анаммыт “Оҕо уонна оҕус күүһүнэн” үйэлээх мэҥэ бэлиэ, Михаил Носов аатынан хартыына галереята, Бойобуой Кыһыл Знамя орден кавалера, Саха автономнай өрөспүүбүлүкэтин Киин ситэриилээх комитетын бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Иннокентий Михайлов- Харачаас төрөөбүтэ 150 сылыгар боруонсаттан кутуллубут мөссүөнэ. Сыл устата ыытыллыбыт улахан далааһыннаах тэрээһиннэр эмиэ кини көҕүлээһининэн, тэрийиитинэн ыытылыннылар, олкурдук өрөспүүбүлүкэ араас муннуктарыттан бастыҥ норуодунай театрдар ыҥырылланнар “Битва режиссеров ” күрэх түһүлгэтэ тэрилиннэ. Бу барыта кэнчээри ыччаттарга анаммыт, биир киһи холугар элбэх, сыаналаах үлэ буолар диэн биир дойдулаахтара Федосеевичтарын олус истиҥник, махтана саныыллар.
Киэн туттар биир дойдулаахтарын үөрүүтүн тэҥҥэ үллэстэ кэлбит Сулҕаччы туруу үлэһит дьоно, үлэ бэтэрээннэрэ бу дьоро киэһэ бэркэ долгуйан туран дириҥ ис хоһоонноох бэлэҕи ууммуттарыгар юбиляр уоһа ыпсыбат буолуор диэри үөрдэ – ол кини мэтириэтэ. Учуутал, тарбаҕар талааннаах худуоһунньук, айар быыстапката Аммаҕа, Дьокуускайга киэҥ сэҥээриини ылбыт Розалия Винокурова “буруолуу сылдьар” хартыыната туох этиттэриилээҕин Дмитрий Федосеевич бэркэ өйдөөтүм диэн астынна.
СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, СӨ судаарысттыбаннай гражданскай сулууспатын, үөрэхтээһин, доруобуйа уонна тулалыыр эйгэни харыстааһын туйгуна, СӨ Саха культуратын Аан түмэлэ бэлиэнэн аан бастакынан наҕараадаламмыт Амма, Үөһээ Бүлүү, Томпо улуустарын бочуоттаах олохтооҕо үбүлүөйдээх киэһэтигэр истиҥ доҕотторо-атастара, биир дойдулаахтара Дмитрий Федосеевич 80 сыллаах үбүлүөйүн бэлиэтээһиҥҥэ аны биэс сылынан бу кулуупка көрсүөх буолан кэпсэттилэр. Онуоха диэри өссө элбэх кэпсээннэри айарыгар-тутарыгар, саҥа кинигэ таһаарарыгар кытаанах накаас биэрдилэр. Онон, Дмитрий Федосеевич, чэгиэн сылдьан сулҕаччыларын баҕа санааларын толорон өссө даҕаны элбэҕи ай-тут, саха литературатын баай байҕалын өссө дириҥэт.
Улус Медиа
Новости
Дьон махтала буоллаҕа — сирдээҕи дьол диэн
Амма Оло5о
17.11.23.
Улуу Былатыан Ойуунускай «Дьулуруйар Ньургун Боотур» олоҥхотуттан быһа тардан оҕолорго ойуулук
У каждого народа, велик он или мал, есть свои выдающиеся личности, которыми гордится вся нация, вся республика. Одним из таких выдающихся сынов якутского народа и является Платон Алексеевич Ойунский.
14 ноября в актовом зале в Чапчылганской средней школы имени Ф. Лобанова проводилось мероприятие, посвящённое 130-летию со дня рождения выдающегося государственного и общественно-политического деятеля, одного из основателей государственности Якутии, одного из зачинателей якутской художественной литературы, писателя, учёного и мыслителя Платона Алексеевича Слепцова-Ойунского.
Учащиеся начального звена ознакомились с жизнью и творчеством Платона Алексеевича Ойунского. Проведенное мероприятие их очень заинтересовало, участники встречи узнали много интересных фактов, событий и воспоминаний о жизни Ойунского из архивных документов, книг и газет увидели редкие фотографии с П.А. Ойунским.
В конце урока проводили онлайн викторину, в двух этапах в котором самые высокие баллы получили Кириллин Павлик и Захарова Айыына и были награждены сладкими презентами.
Платон Алексеевич Слепцов — Ойуунускай сэтинньи 11 күнүгэр төрөөбүтэ 130 сааһын Амма — Наахаралар бэлиэлэригэр.
Амма — Наахара олохтоохторо Былатыан Ойуунускай «Таатта чулуу уола Ойуунускай» олоҕун, айар үлэтин кинигэ быыстапкатын нөҥүө көрүүлэр — иһиттилэр, элбэҕи билэллэр. Куйаар ситиминэн Былатыан Ойуунускай олоҕуттан, айар үлэтиттэн «Ааспыт күннэр — дьыллар» диэн 10 ыйытык киэн араҥаҕа ыытылынна. «Илбистээх тылынан ньиргийэр Мин тохтор тойугум чугдаарыа…» Былатыан Ойуунускай хоһоонноругар биирдиилээн, бөлөҕүнэн хоһоон толоруутугар күрэххэ Романов Мирослав «Саха саллаатын ырыата», П.И. Яковлев аатынан Амма — Наахара орто оскуолатын 7 кылааһын уолаттара «Кэрэ киэҥ дойдубар», П.И. Яковлев аатынан Амма — Наахара орто оскуолатын коллектива «Өрүөл кэриэһэ» ааҕан ситиһиилээхтик кытыннылар. «П.А. Ойуунускай Саха чулуу уола» уһун тыыннаах ааҕыыга нэһилиэк дьоно туора турбакка кэлэн Былатыан Ойуунускай «Улуу Кудаҥса» айымньытыттан быһа тардан аахтылар. Сахабыт сирин Чулуу уола — төрөөбүтэ 130 күнүгэр ыытыллыбыт тэрээһиҥҥэ кыттыыны ылбыт дьоммутугар грамоталарынан, туоһу суруктарынан бэлиэтэннилэр.
Сэтинньи ый 3 күнүгэр Эмис нэһилиэгэр Арассыыйа үтүөлээх фермерэ, Саха өрөспүүбүлүкэтин тыатын хаҥаайыстыбатын туйгуна, «Амма улууһун Киэн туттуута» бэлиэлэр хаһаайката, Эмис нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, урбаанньыт Галина Ивановна Бубякина сырдык кэриэһигэр анаммыт илин эҥэрдээҕи күрэх үрдүк таһымҥа ыытыллан ааста. Ол курдук, «Үлэһит үтүөтэ үлэһит Далбар Хотун» ону тэҥэ, «Идэһэни астааһын» диэн бэрт интириэһинэй күрэхтэргэ кыттааччылар күөн күрэстилэр.
Бу кун Галина Ивановна сырдык аатыгар кини кинигэҕэ, хаһыахха тахсыбыт ыстатыйаларынан выставка, ону таһынан оҕо эрдэҕиттэн олоҕо-дьаһаҕа, үлэтэ-хамнаһа, дьиэ кэргэнэ, ситиһиилэрэ, наҕараадалара турдулар.
Эмистээҕи библиотека иһигэр «Үлэһит үтүөтэ үлэһит Далбар Хотун» куонкурус 8 түһүмэҕиттэн биирэ «Мин урбаанньыппын» диэн бастыҥ проект көмүскээһинэ буолан ааста. Уопсайа 8 Далбар Хотун эрдэ бэлэмнэнэн кэлэннэр, тыа хаһаайыстыбатын сайдыытыгар аналлаах араас проектары кэпсээтилэр, онорбут презентацияларын көмүскээтилэр.
Тыа сиригэр сүөһүнү иитии, түргэнник ситэр салааны тарҕатыы үлэлэрин тула төгүрүк остуол буолан ааста. Ол курдук, Саха сирин тыатын хаһаайыстыбатын министерствотыттан сүөһүнү иитиигэ бэйэни салайыныы холбоһугун департаменын салайааччытын солбуйааччыта Айаал Иванович Тимофеев уонна Саха Республикатын бааһынай уонна фермерскай ассоциациятын толорооччу директора Зарема Романовна Бочкарева «Агростартап» программаларынан кэтэх хаһаайыстыбаларга граннары, дьиэ кэргэн кэтэх хаһаайыстыба арынарыгар субсидиялары билиһиннэрдилэр, сиһилии кэпсээтилэр, сырдаттылар. Ону тэҥэ, библиотекабытыгар баар кинигэлэринэн тыа хаһаайыстыбатыгар сыһыаннаах обзор буолла. Кэпсэтии түмүгүнэн нэһилиэкпит тыа хаһаайыстыбатыгар тирэхтэннэ, инньики сайдыыта торумнанна.
Комсомол төрүттэммитэ 105 сылыгар аналлаах тэрээһин Амма Наахара нэһилиэгин «Түмэн» сынньалаҥ киинигэр бэрт сэргэхтик ыытылынна.
Саала иһэ уруккулуу киэргэнэн ыалдьыттарын араас лозуннарынан үлэҕэ, Ийэ дойдуга бэриниилээх буолууга ыҥырда. Манна 70-90 сылларга үлэ үөһүгэр сылдьыбыт, ол кэмҥэ эдэркээн актыбыыс кыргыттар, уолаттар ааспыт эдэр саастарын санаан араас оонньууларга кытыннылар. Оччотооҕу биэчэрдэргэ байаан доҕуһуолугар үҥкүлээбит үҥкүүлэрин үҥкүлээн тибийдилэр, кэрэ куоластарынан ыллаан үөрдүлэр. Байааҥҥа оскуола бэтэрээн учуутала, ырыа айааччы Юрий Ефремов дуоһуйа доҕуһуоллаата. Дьиҥнээх Комсомолларга ВЛКСМ тиэмэлээх аныгылыы «Комсомол — моя судьба» викторина 3 түһүмэҕинэн уратытык ыытта олохтоох библиотека салайааччыта Екатерина Унарова.
Хамаандаҕа арахсан кыра курэхтэһии ыытылынна. Сэргэх тэрээһини сынньалан киин методиһа Владимир Игнатьев олус өрө күүрүүлээхтик ыытта. Комсомол кэминээҕи ырыалары караокинан ыллаатылар. Сандалы остуолга сэбиэскэй кэминээҕи бүлүүдэлэрин ууран, тула олорон сылаас чэйи иһэ-иһэ ирэ-хоро кэпсэттилэр, үтүө-мааны саастарын санаан бүгүҥҥү көрсүһүүттэн үөрэн-көтөн тарҕастылар.
25 октября в Амгино — Нахаринской школе им. П.И. Яковлева к Международному месячнику «Белая трость» в рамках сетевого проекта библиотек РС(Я) «ЧИТАЕМ ВСЕ» для учащихся с 5 класса по 11 класс провели медиа-урок «Мир Един», как напоминание о необходимости проявления внимания к проблемам незрячих людей, которое было приурочено к Международному дню слепых.
Целью проведения урока напоминание обществу о внимании к проблемам людей с инвалидностью по зрению.
В медиа-уроке «Мир Един» ребята познакомились со специальными библиотеками, которые имеют в своём фонде книги на доступных форматах для незрячего человека, узнали о говорящих книгах и прослушали отрывок из «говорящей» книги Иван Гоголев «Горсть земляники». Познакомились с рельефно-точечным шрифтом Луи Брайля и прошли игру «Волшебное шеститочие». Ребята разделились на пары и с помощью брайлевского алфавита прочитали зашифрованные имена известных по всему миру незрячих людей. Далее узнали, что такое тифлокомментирование и где оно применяется. Посмотрели отрывок х/ф «Снайпер Саха» с тифлокомментариями.
#МирЕдин2023
Амма улууһугар 2024 сылга Олоҥхо ыһыаҕа тэриллэрин чэрчитинэн араас хабааннаах үлэлэр ыытылла тураллар. Ол чэрчитинэн, алтынньы 20 күнүгэр Амма улууһун «Олоҥхо Десана» Эмис нэһилиэгэр кэлэн нэһилиэнньэни кытары көрүстүлэр.
Ол курдук, фольклор көрүннэринэн кыттааччылары көрүү, кырыымпаҕа, хомуска, сахалыы музыкальнай инструменнарга, тойукка, дьарыктар тэрилиннилэр.
Нэһилиэккэ олорор иистэнньэннэри, маастардары, сувенир оҥорооччулары, уруһуйдьуттары кытары көрсөн аһаҕас кэпсэтии, бэрт интириэһинэй төгүрүк остуол библиотекаҕа буолла.
Ону тэҥэ, библиотекаҕа иискэ, ууска, илиинэн оҥоһукка сыһыаннаах кинигэлэринэн сырдатыы үлэтэ ыытылынна. Сахалыы оноолоох, бууктаах сону тигиигэ сүбэлэр, халадаай былааччыйаны сөпкө быһарга, хаһыаччыкка уонна симэхтэргэ маастар кылаастар буоллулар.
Бу күн Олоҥхо тематыгар «Чуораанчык» уһуйаан олус интириэһинэй выставка туруорда, олоҥхо геройдарынан, оҕону аралдьытар төрөппүттэр, үлэһиттэр бэйэлэрэ илиилэринэн оҥорбут араас оонньууларын көрдөрдүлэр.
Олохтоох библиотека Эмистэн төрүттээх биллэр олоҥхоһуттарын сырдатар выставка туруорда.
Олонхо чэрчитинэн нэһилиэнньэни кытары көрсөн, уопсай кэпсэтии, былааннар торумнаннылар. Быйыл Аммабытыгар буолар ыһыахха нэһилиэкпит олохтоохторо бары түмсэн, биир сомоҕо буолан үлэлииргэ, кыттарга бэлэммит.
Олус истиҥ бэлэх
К. Туйаарыскай аатынан Абаҕатааҕы сельскай библиотека олус истиҥ бэлэҕи тутан үөрүүтэ муҥура суох. Ол курдук, 20-чэ сыл анараа өттүгэр Абаҕа орто оскуолатын үөрэнээччитэ кинигэни таптааччы, библотечнай тиһик араас күрэхтэрин кыттааччыта, кыайыылааҕа Бурнашева (Еремеева) Надежда Никитична библиотека эдэр доҕотторун “Грин” кулууп бастыҥ ааҕааччыта этэ. Ол сыллартан Надежда Никитична кинигэни доҕор оҥостон, элбэххэ үөрэнэн, билиини ылан, үтүө үлэһит киһи буолан, билигин ыал тапталлаах ийэтэ буолан олорор. Кулуупка сылдьыбыт кэмнэригэр ылбыт билиитин Надежда Никитична бэйэтин оҕолоругар иҥэрэн, кинигэни таптыырга үөрэтэр. Онтон сиэттэрэн кыыһа Дьокуускай куорат 1 нүөмэрдээх оскуолатын 3 “б” кылааһын үөрэнээччитэ Алина Бурнашева бэртээхэй уруһуйдара Болот Боотур “Киһиргиибин диэн кирсэ быстыбыт” остуоруйатыгар иллюстрация буолан Саха Өрөспүүбүлүкэтин Национальнай библиотекатын Оҕо цифровой ресурсатын салаатын көҕүлээһининэн, тэттик ойуу – кинигэ буолан таҕыста. Биһиги библиотекабыт истиҥник санаан бэлэх гынан ыыппыттарыгар олуһун үөрдүбүт, долгуйдубут. Саҥа тахсан эрэр талааннаах кыыска Алинаҕа өссө даҕаны үрдүктэн үрдүк ситиһиилэри, талаанын сайдан, арыллан истин диэн баҕа санаабытын тиэрдэбит.
Сэргэх декада ыытылла турар
Саха советскай литературатын төрүттээччи, суруйааччы, биллиилээх советскай — партийнай үлэһит, салайааччы, Саха республикатын төрүттээччилэриттэн биирдэстэрэ Платон Алексеевич Ойуунускай төрөөбүтэ 130 сылын көрсө уонна Амма улууһугар патриотизм уонна үйэтитии сылынан И.И. Константинов — Дэлэгээт Уйбаан аатынан орто оскуолатын библиотеката уонна саха народнай суруйааччыта Д.Ф. Наумов — Миитэрэй Наумов аатынан библиотека холбоһуктаах тэрээһин – декада ыыта сылдьабыт. Декада чэрчитинэн 4 улахан конкурс ыытылла сылдьар. Ыытыллар күннэрэ: Алтынньы 19 күнүттэн 25 күнүгэр дылы.
Ол курдук декадабыт бастакы күрэҕэ: “Мин аатым ааттаныа” – диэн хоһоон ааҕыыта төрөппүттэр ортолоругар ыытылынна. Манна барыта 7 төрөппүт кытынна. I-кы миэстэ хаһаайынынан Ж.Г. Максимова буолла. Кини Платон Ойуунускай “Ийэм Дьэбдьэкиэй уҥуоҕар” диэн хоһоонун аахта. II-с миэстэни “Бу уоттаах бакаалы” диэн хоһоону ааҕан А.С. Носова ылла. “Кружатся с поднятыми руками” диэн О. Шестинскай переводтаабыт хоһоонун ааҕан Т.П. Сунхалырова III–с миэстэҕэ таҕыста. Маны таһынан көрөөччүлэр “Көрөөччү биһирэбилэ” анал ааты Ж.Г. Максимоваҕа биэрдилэр. Дьүүллүр сүбэ: Попова Е.В., Сазонов Д.Д., Еримеев Арсений (11 кылаас үөрэнээччитэ).
Иккис улахан, бэрт интэриэһинэй, элбэх оҕону түмпүт күрэхпит начаалынай кылаас оҕолоругар ыытылынна. Кинилэр П.А. Ойуунускай биһиги биир дойдулаахпытыгар, гражданскай сэрии геройугар, сахалартан аан-бастакынан “Кыһыл знамя” орденынан наҕараадаламмыт И.П. Михайлов — Харачаас хорсун быһыытын хоһуйбут “Харачаас” хоһоонугар буклет оҥоруутугар күрэхтэстилэр. Манна 2-с, 3-с, 4-с кылаас оҕолоро кыттыыны ыллылар. Ол курдук 2-с кылаастан 2 оҕо, 3-с кылаастан 4 оҕо, 4-с кылаастан 9, барыта 15 оҕо кытынна. Дьүүллүр сүбэ: Попова Е.В., Охлопкова Л.П., Кириллина А.Ф., Винокурова Р.П. Түмүк маннык буолла:
I-кы миэстэ -Оконешникова Диана – 4-с кылаас
II -с миэстэ — Степанова Настя, Алексеева Диана – 2-с кылаас
III –с миэстэ – Носов Афоня — 4-с кылаас
“Сонун үлэ” анал аат – Андросова Алиана 4-с кылаас
“Дьүүллүүр сүбэ биһирэбилэ” – Неустроева Карина – 3-с кылаас
Үһүс күрэх: П. Ойуунускай айымньыларынан инсценировка күрэҕэ. Элбэх кыттааччыны. Көрөөччүнү түмтэ. Бу күрэхпит орто сүһүөх кылаас оҕолорун ортотугар ыытылынна. Наһаа сэргэхтик ааста. Кыттааччылар таҥастарын-саптарын, туттар тэриллэрин, реквизиттэрин барытын суруйааччы хоһуйбут ааспыт үйэ, 20-с сылларыгар майгыннаппыттар, ол кэми чахчылаахтык үтүгүннэрэ сатаабыттар. Манна V-с, VI –с, VII –c, VIII-c. кылаастар күрэхтэстилэр. Дьүүллүүр сүбэ: Попова Е.В., Третьяков А.Н., Иванова А.В. Түмүк маннык таҕыста:
I-кы миэстэ -“Оҕо куйуурдуу турара” – VII –c кылаас, сал. Варламов А.И.
II -с миэстэ — “Өйдөөх оҕо” — V-с кылаас, сал. Михайлова Е.П.
III –с миэстэ – “Уустук үллэрии” — VIII-c кылаас, сал. Горбач Т.А.
“Бастыҥ оруол” анал аат – Данилов Христофор, V-с кылаас.
“Бастыҥ туруорааччы” анал аат – Стручкова Раиса Иосифовна, VI –с кылаас салайааччыта.
Төрдүс күрэх: “Тыл кэриэһэ тыыннаах буолуоҕа” – аман өс-араатардар күрэхтэрэ. Алтынньы 25 күнүгэр ыытыллыа.
Кыттыахтара IX-с, X-с, XI-с. кылаас үөрэнээччилэрэ. Күрэх ирдэбилин быһыытынан кыттаччылар тиэкиһи көрбөккө туран П.А. Ойуунускай олоҕун, айар, салайар үлэтин туһунан 7-10 мүнүүтэ иһинэн дорҕооннохтук, итэҕэтиилээхтик кэпсиэхтэрэ. Темалара: “Ойуунускай- суруйааччы”, “Таатта – Ойуунускай дойдута”, “Ойуунускай уонна саха олонхото”, “Ойуунускай оҕолорго айымньылара туохха үөрэтэллэрий”, “Ойуунускай доҕотторо”.
«Алтынньыга — Мээндигигэ»
Б. Харысхал аатынан Мээндиги библиотека саастаахтар күннэригэр «Алгыс» кулууп коллектива үлэтигэр кыттыһан олохтоох автор, «Кэрэ эйгэ ситимэ» диэн кинигэлээх Екатерина Ивановна Попова суруйбут хомоҕой тыллаах хоһоонноро республика 13 хоһоон хомуурунньуктарыгар киирэн кинигэ быыстапкатын туруордубут. Ону обзордаан, билиһиннэрэн «Чараҥ» түмсүү сценаҕа ааҕан дьон биһирэбилин ылла.Ону таһынан библиотека, сэбиэскэй кэминээҕи»Душой и сердцем молоды» диэн ток-шоу ыытта.
Мээндиги библиотекатыгар Аммаҕа олонхо ыһыаҕа чугаһаан Олонхоҕо анаан «Норуот уус уран айымньытын чыпчаала» быыстапка буолла, «Олонхо баай тылын-өһүн ааҕан билиҥ» толорулла турар ,»Бу барыта Олонхо»диэн быыстапкалар көрдөрүүгэ тураллар, Оскуолабыт 10с кылааһын үөрэнээччилэрэ Алия Деляева «Мээндиги нэһилиэгин уонна Амма олонхоһуттара» диэн библиотекабытыгар баар кинигэлэринэн рекомендательнай библиографическай ыйынньык, Вика Попова «Мин хос эһээм олонхоһут П.П. Попов — Сыалай Маатыс» үлэни суруйдулар уонна слайд презентациялары бэлэмнээтилэр.
Бүгүн библиотекаҕа Информация күнүгэр
- Балаҕан ыйыгар Ильмень күөлгэ поисковай Карбышевскай хамсааһыҥҥа кыттыбыт оҕолору Деляев Айаалы, Попова Виканы салайааччы КириллинА.С.кытта көрсөн слайд презентацияны, хайдах сылдьыбыттарын кэпсээн, боппуруостарга эппиэттээтилэр
- Краевед Алексеев М.В. Ленин колхоз (Соморсун) юбилейыгар анаммыт ахсынньы ыйга дылы суруйа сылдьар кинигэтин ис хоһоонун иһиттибит, ким көрбөтөх бастакы кулуба А.П. Рязанскай кинигэтин көрдүбүт, онон Информациябыт күнэ истиҥник ааста.
Семен Капитонов поэзиятын сэҥээрээччилэрэ, нууччалыы эттэххэ «поклонниктара», алтынньы ый саҥатыгар автор кинигэлэрин «Поэтическай пикник» тэрийбиппит. Семен Спиридонович айылҕаны, күһүнү хоһуйар хомоҕой хоһооннорун доргуччу ааҕан астынан тарҕаспыппыт.
Соморсун 8 кылаас үөрэнээччилэрэ алтынньы ый 21 күнүгэр нэһилиэктэрин историятын үөрэтэр сыалтан Мээндиги нэһилиэгэр олорор краевед Михаил Васильевичтыын көрсөн, элбэҕи истэн сэҥээрэн кэллибит.
«Ааҕар хонуу-2023» кырачааннар хоһоон ааҕаллар
Алтынньы 18 күнүгэр Болугурдааҕы «Колосок» уһуйаан уонна олохтоох бибилэтиэкэтэ үгэскэ кииллэрбит «Ааҕар хонуу» уус-уран хоһоон ааҕыытын күрэһин оскуола иннинээҕи саастаах оҕолорго тэрийэн ыыттылар.
Быйылгы күрэс «Эбээ, эһээ оҕотобун» диэн тиэмэнэн аҕам саастаах дьон куннэригэр уонна тапталлаах эһээлэргэ-эбээлэргэ ананна. «Ааҕар хонуу» сүрүн сыала-соруга уһуйаан иитиллээччилэригэр төрөөбүт тылга тапталы иҥэрии, тылы харыстааһын уонна Сахабыт сирин суруйааччыларын ааттарын үйэтитии буолар. Бу тэрээhиммитигэр уhуйааммыт бэтэрээн үлэhиттэрэ кэлэннэр күндү ыалдьыт буоллулар.
Күрэхпитигэр оҕолору уһуйааҥҥа бэрт өр сыл үлэлээбит, оҕо иитиитигэр-такайыытыгар элбэх сыраны-сылбаны уурбут убаастыыр бэтэрээн үлэһиттэрбит Максимова Вера Егоровна, Алексеева Елизавета Максимовна уонна иитээччи Кононова Саргылана Ивановна, ону таһынан, бибилэтиэкэр Егорова Марианна Иннокентьевна оҕолору көрдүлэр-иһиттилэр, сыаналаатылар. Дьүүллүүр сүбэ кырачаан кыттааччылар хоһоону хайдах арыйан уус-ураннык ааҕалларын, сыанаҕа тутта-хапта сылдьалларын көрдө.
Күрэс түмүгүнэн, кыра бөлөххө (4-5 саастаах оҕолорго) 1 миэстэ – Давид Федотов, 2 миэстэ — Арчылаан Евсеев, 3 миэстэ — Сайнаара Березкина буолан үөрдүлэр-көттүлэр. Улахан бөлөх оҕолоругар, о.э. 5-6 саастаах оҕолорго эбээтин туһунан наһаа үчүгэйдик хоһоон этэн 1 миэстэни эрэллээхтик ылла Нарыйаана Филиппова, 2 миэстэ буолла Арсений Константинов, 3 миэстэ — Ярослав Николаев.
Кырачаан хоһоон ааҕааччылар бары Хайҕал суруктарынан уонна биһирэбил бириистэринэн наҕараадаланнылар. Оттон уһуйаан бэтэрээннэрэ туруорбут анал бириистэрин уонна “Кэскиллээх ааҕааччы” анал ааты Эрхан Платонов ылла. Кыттааччылары барыларын эҕэрдэлиибит, өссө үрдүк ситиһиилэри баҕарабыт!
Бу күн “Колосок” уһуйаан кыра бөлөҕүн оҕолоро “Эбээ, эhээ баара – дьиҥнээх дьол” диэн ааттаах хаартыска быыстапкатын, онтон улахан бөлөх оҕолоро “Эһээ, эбээ оҕотобун” диэн ааттаах уруһуй быыстапкатын көрдөрүүгэ туруордулар.
Түгэнинэн туһанан, тэрээhиммит спонсордарыгар “Уйгун” маҕаһыын салайааччытыгар урбаанньыт Федотов Андрей Егоровичка уонна Федотова Сахаяна Николаевнаҕа махталбытын тириэрдэбит.
Вера Никифорова
Аҕам саастаах дьоҥҥо анаммыт декада чэрчитинэн Эмис нэһилиэгэр араас бэрт сэргэх тэрээһиннэр ыытылыннылар. Декадаҕа «Эмис нэһилиэгэ» муниципальнай тэриллии дьаһалта коллектива, Е.А. Захарова-Саха Күөрэгэйэ аатынан култуура киинин үлэһиттэрэ, Эмистээҕи модельнай библиотека коллектива биир сомоҕо буолан Аҕам саастаах дьоммутугар умнуллубат түгэннэри бэлэхтээтилэр. Ол курдук, куйаар ситиминэн видеоклип «Дойдубар тапталым». Аҕам саастаахтар саха уонна нуучча суруйаачыларын хоһоонноруттан быьа тардан дорҕоонноохтук ааҕаннар үгүс кэрэхсэбили ыллылар. Видеоклибы YouTube куйаар ситимигэр көрүөххүтүн сөп. (https://youtu.be/2VyuoLYUESQ?si=zOC6RkiPoB-nvYwU).
«Айыл5алыын алтыһан» фотосессия, манна Аҕам саастаах дьоммут куһүҥҥү айылҕаҕа тахсаннар дуоьуйа сынньанан, хаартыскаҕа түһэн кэллилэр.
Аҕам саастаахтарга анаан «Сааһырыы эмиэ кэрэлээх» бырааһынньыктааҕы итии чэйдээх, минньигэс астаах сандалы тэрилиннэ. Ол курдук, Эмис нэһилиэгин баһылыга бары кэлбит ыалдьыттары эҕэрдэлээтэ уонна наҕараадалары туттартаата. Ону тэҥэ иһирэх концерт, аһаҕас микрофоҥҥа эҕэрдэлэр, олус сэргэх уопсай флешмоб, «Киинэни таай» уонна да атын көрдөөх оонньуулар буолан аастылар. Кыайыылаахтар бары өйдөбүнньүк бирииһинэн наҕараадаланан үөрдүлэр-көттүлэр. Ону таһынан «Күһүҥҥү киһи күлбүтүнэн» диэн барыта сүүйүүлээх лотереяҕа оонньооннор Аҕам саастаахтарбыт бука бары өттүк харалаах, илии тутуурдаах, үөрэн-көтөн, ирэ-хоро кэпсэтэн, ыллаан-туойан, үҥкүүлээн, тургутук оонньууларга бэрт көхтөөхтүк кытыннылар.
Көмүс күһүнү уруйдаан, айылҕа матырыйаалыттан илиинэн оҥоһук күрэҕэ буолан ааста. Ол курдук, Тимофеева Матрена Николаевна «Быйаҥнаах туос ыа5ыйа», Новикова Лариса Васильевна «Хатыҥ сэбирдэҕиттэн роза сибэккилэр», «Кэрэ ньургуһуннар», «Көмүс күһүн», Тимофеева Вера Петровна «Дьоллоох дьуос», Сутакова Марианна Егоровна «Күһүҥҥү панно» уонна кэрэ сэлээппэ. Конкурс кыттыылаахтарыгар барыларыгар өйдөбүнньүк бэлэх туттарылынна.
Декада түмүгүнэн улуустааҕы тэрээһиҥҥэ Аммаҕа нэһилиэкпит бэтэрээннэрэ көхтөөх кыттыыны ылыахтара.
Аҕам саастаах дьоҥҥо анаммыт декада чэрчитинэн Болугур нэһилиэгэр араас тэрээһиннэр ыытылыннылар. Олохтоох библиотекаҕа «Үүнэ тур, тупса тур үлэттэн» диэн ааттаах көлүөнэлэр көрсүһүүлэрэ ыытылынна. Көрсүһүүгэ нэһилиэкпит сайдарын туһугар араас эйгэҕэ үлэлээбит, бэйэлэрин кылааттарын киллэрсибит үлэ бэтэрээннэрэ «Амма», «Болугур» сопхуостарын суот-учуот үлэтигэр уһуннук үлэлээбит Ирина Ивановна Иванова, «Колосок» уһуйаан сэбиэдиссэйинэн үлэлээбит Анастасия Николаевна Никифорова, атыы-эргиэн эйгэтигэр үлэлээбит Оксана Константиновна Ефремова, нэһилиэк бэтэрээннэрин сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ, бэтэрээн учуутал Надежда Иннокентьевна Кондакова уонна оскуола үрдүкү кылааһын үөрэнээччилэрэ кыттыыны ыллылар. Аҕам саастаах дьоммут олохторун устата мунньуммут баай уопуттарын, үлэлээбит кэмнэрин олус истиҥник ахтан-санаан кэпсээтилэр, эдэр көлүөнэ оҕолорго сүбэлэрин-амаларын, баҕа санааларын тиэртилэр. Маннык көрсүһүүлэр эдэр ыччаты элбэххэ үөрэтэллэр, туһалаахтар, иитэр-үөрэтэр суолталара улахан. Аҕам саастаах дьоммут үлэлээбит үлэлэрэ, мындыр сүбэлэрэ аныгы көлүөнэ дьоҥҥо бигэ тирэх, бастыҥ холобур буолаллар.
Амма-Наахара нэһилиэгэр аҕа көлүөнэ дьонугар күннэтэ улахан болҕомто ууруллар. «Түмэн» культуура киинигэр аҕам саастаахтарга аналаах дьоро күн тэрилиннэ.
Үтүө күн нэһилиэк самодеятельноһын кыттыылаахтара Туяра Мартынова салайар «Үрүйэчээн» фольклорнай бөлөҕө, 3 кылаас үөрэнээччилэрэ салайааччы Елена Кузльмина, Гаврил Александров, Леонид Мартынов, Долгунча Бурцева, Сахаяна Михайлова, Елена Кузьмина, Светлана Захарова, Владимир Игнатьев эҕэрдэ номердарынан киэргэттилэр. Олохтоох библиотекарь Екатерина Унарова уонна Владимир Игнатьев ыалдьыттарга викторина, араас күрэхтэри тэрийэн ыыттылар.
Ыҥырыылаах ыалдьыттар сандалы остуолга олорон чэйдээн ирэ-хоро кэпсэттилэр, ыллаан-туойан, үҥкүүлээн битийэн, бириистээх оонньууларга кыттыннылар. Бу күн нэһилиэк тэрилтэлэрэ бэйэлэрин бэтэрээннэригэр дьиэлэригэр тиийэн бэлэхтэрин туттардылар.
А5ам саастаахтар бырааһынньыгынан ытыктабыл ылбыттарыттан үөрэн махтал тыллары анаатылар.
Аан дойду кырдьаҕастарын күнүн чэрчитинэн Алтаммытыгар алтынньы 1 күнүттэн декада биллэриллэн бэрт сэргэхтик ааста. Декада чэрчитинэн олохтоох бибилэтиэкэ списаниеҕа тахсыбыт нууччалыы — сахалыы ааҕар кинигэлэри, сурунааллары наардаан баҕалаах дьоҥҥо бэлэх уунна.
Чакыр нэһилиэгэр ааспыт нэдиэлэӄэ Аан дойду үрдүнэн Аҕам саастаах дьон күннэрин чэрчитинэн араас тэрээһин буолан ааста. Дьахталлар сэбиэттэрэ оӄуруот аһынан күндүлээтэ, Чөл олоҕу көҕүлээн бэлисипиэдинэн күрэх тэрийиллиннэ. Илларионова Р.В. аатынан библиотека «Бастыӊ ааҕааччы» анал аат туттартаата. Анал ааты туттардыбыт: Крылова Марина Софроновна, Алексеева Мария Дмитриевна, Игнатьева Светлана Николаевна, Григорьев Николай Николаевич. Эӄэрдэ суругу кытта сэмэй бэлэх туттарылынна. Бэлэхпитин Олохтоох администрация уйунна. Түмүктүүр күммүт Григорьев Алексей Николаевич турбазатыгар буолла. Бу күн Аӄам саастаахтар Ретро-70 сыллаах муодаӄа күрэхтистилэр, күһүӊӊү айылӄа бэлэхтэринэн сэлээппэ араас эгэлгэтин көрдөрдүлэр. Сылаас астаах саха балаӄаныгар остуол тардан ирэ-хоро кэпсэтэн тарӄастылар. Быйыл Аӄам саастаах дьоммутугар тэрилтэлэр «Амма олоӄо» хаһыат 2024 бастакы сыл аӊаардааӄы суруйтарыы бэлэхтэммит үөрүүлэрэ үксээтэ. Библиотека Крылова Марина Софроновнаҕа суруйтарда. Түгэнинэн туһанан Амма улууһун Аҕам саастаахтары бу бэлиэ күӊӊүтүнэн итиитик-истиӊник эӄэрдэлиибит. Баҕарабыт чэгиэн доруобуйаны, күүстээх санааны, уһун олоӄу!!!
Соморсун олохтоох библиотекатыгар алтынньы ый 3-5 күннэригэр аҕам саастаахтар декадаларыгар анаан аҕам саастаахтары кытта айылҕа материалыттан оҥоһук оҥорорго күрэхтэстибит. Социальнай үлэһит Марина Дмитриевна Николаева уонна библиотекарь Ксения Алексеевна кырдьаҕастары мунньан, кинилэри кытта тэҥҥэ иллэҥ кэмнэрин туһалаахтык атааралларыгар күүс-көмө буоллубут. Түмүккэ өйдүү сылдьар сыалтан аҕам саастаах дьоммут оҥоһуктарын кытта хаартыскаҕа түһэн, бэйэ илиитинэн оҥоһук оҥорон үөрэн-көтөн тарҕастыбыт.
Солунтан солун. Һудаарыстыбыннас күнэ – бүттүүммүт бырааһынньыга.
Көмүс күһүн эгэлгэ бэлэҕэ.
Элбэҕи эрэннэрэр “Баҕа санааны түстүүр холбуйа”
Ырыа уһугуннарар айылгыта
Саха киһитин киэн туттар бырааһынньыга – Һудаарыстыбыннас күнэ. Бу күн биһиги бөһүөлэкпитигэр эмиэ оҕо-аймаҕы патриотическай тыыҥҥа иитэр үрдүк суолталаах күн буолла. Хоптоҕо нэһилиэгин “Маяк” холхуоһуттан Аҕа дойду сэриитигэр тыыннарын толук уурбут буойуттары чиэстиир өйдөбүнньүк бэлиэ өр сылларга Сулҕаччы орто оскуолатын директорынан үлэлээбит, РФ үөрэҕириитин бочуоттаах үлэһитэ, СӨ үөрэҕириитин үтүөлээх үлэһитэ, Сулҕаччы нэһилиэгин, Амма улууһун бочуоттаах олохтооҕо Алексей Ильич Никифоров бырайыагынан саҥардыллан саҥа тыыннанна. Бэрт сэргэх көстүүлэннэ. Бу бырайыак олоххо киириитигэр ыччаттарбыт аҕыйах бириэмэ иһигэр үмүрү тутан күүс-көмө буоллулар. Сэргэ-Бэс ыччаттарыгар Алексей Ильич сүнкэн идеятынан — олоххо киирбит бырайыагын үөрэ-көтө көрө-истэ сылдьалларыгар кэс тылын этэн туран туттарда. Онон бу олус суолталаах өйдөбүнньүк бэлиэ ааһаар дьону-сэргэни куруук көрсө, атаарса араҥаччылыы туруоҕа. Санаабыт санаабытын олоххо киллэрэрбитигэр күүспүтүгэр күүс уган “Маяк” буолан сандаара турдун.
Сэргэ-Бэс олохтоохторо үбүлүөйдээх 40-н сылларын көмүс күһүнүн сиэдэрэй бэлэхтэринэн көрүстүлэр. Ол курдук бөһүөлэк далбар хотуттара үүннэрбит оҕуоруот астарынан, хомуллубут сир аһыттан минньигэс, дэлэй остуоллаах астарынан, кыһыҥҥы хаһаастарынан уонна түөлбэлэр дириҥ фантазияларынан оҥоһуллубут композиционнай муннуктарынан астылар. Бары кэлбит олохтоохтор кэрийэ сылдьан күһүн маанылаах бэлэхтэриттэн амсайдылар, атыыластылар, дьоннорун-сэргэлэрин күндүлээтилэр, оҕолоругар-урууларыгар бэлэх-тутах оҥоһуннулар.
Сынньанар киин скверыгар күһүнү көрсөр үөрүүлээх күн биир олус суолталаах, кэскиллээх үйэтитии сиэринэн-туомунан барда, ол эбэтэр “Баҕа санааны түстүүр холбуйаны” нууччалыы этэр буоллахха “Капсула времени” угулунна. Бу капсулаҕа олохтоохтор бука бары баҕа санааларын, итиэннэ бөһүөлэк историятыттан кылгас информация уктулар. Бу информация төһө уларыйбытын 10 сылынан бу бириэмэҕэ, бу чыыһылаҕа төттөрү хостоон холбуйаны аһан көрүөхтэрэ, ааҕыахтара. 10 сыл иһигэр төһө сайдыы, тупсуу, уларыйыы буолар эбитий. Баҕа санаалар төһө туолалларын, ыытыллар үлэлэр төһө олоххо киирэллэрин 2033 сыл, балаҕан ыйын 22 күнүгэр, күнүс 3 чааска аһан көрүөхтэрэ.
Холбуйаны түһэрдилэр бастакы кылаас үөрэнээччитэ Вика Сутакова, ытык-мааны кырдьаҕаспыт, Сулҕаччы нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, педагогическай үлэ бэтэрээнэ Максимова Агнесса Дмитриевна, бөһүөлэк баһылыга Абрамов Семен Семенович..
“Ырыа уһугуннарар айылгыта”
Алтынньы 1 күнэ Аан дойду үрдүнэн муусука күнүнэн биллэриллэн турар. Бу күҥҥэ М.Е.Николаев – бастакы президеммит 2014 сыллаахха киэҥ эйгэҕэ таһаарбыт “Музыка для всех” бырайыагын ханыылыы тутан оҕолорго интириэһинэй биэчэр барда. Бастатан туран кылгас информацияны муусука учуутала Мария Михайловна Удина оҥордо. Ол кэннэ оҕолор презентационнай матырыйаалынан 6-та саха ырыаһыттарын айымньыларын билсистилэр, иһиттилэр. Ол курдук Джида-Александр Васильев, Айыына Ильина-Какитока, Галя Виноград, Kit Jah (Субудай Айыы-Арчылаан Дьулустаан), Зарина Капырина айымньыларын истэн, көрөн итэҕэйдилэр. Үгүстэрэ саҥа билэннэр саҥа кумирданнылар диэтэхпитинэ сыыспаппыт. Муусука киһи ис-тас туругар улахан оруоллааҕын бу күн чахчы бигэргэттэ. Биэчэр быыһыгар утарыта БАТТЛ буолла. Үгүс оҕо үҥкүүгэ ис туруга быдан арыллар эбит. Ырыаны, ырыаһыты хайдах ылыммыта үҥкүүлүүрүттэн арылхайдык көһүннэ. Турукка түргэнник киирэллэр, кыбысталлара босхолонор. Онон дуоһуйа үҥкүүлээн астыннылар. Кэпсээннэрэ-ипсээннэрэ элбээтэ. Былдьаһа-былдьаһа ким тугу билэрин, сатыырын көрдөрдүлэр. Санааларын атастастылар. Ырыаһыттар тустарынан элбэҕи биллилэр.
Б. Харысхал аатынан библиотекаҕа 6кл.н 11кл.дылы Саха Республикатын судаарыстыбыннаһын күнүгэр аналлаах уруоктар, тест — ыйытыктар буоллулар. Оҕолор бары даҕаны үчүгэй билиилэрин көрдөрдүлэр, үрдүк баалы Алгыстаан Степанов 7кл, Борис Иванов 11кл, Алия Деляева 10кл., Ньургун Старостин 9кл., онтон саамай үрдүк баалы ылбыт, бары боппуруостарга сөптөөх эппиэти биэрбит Диана Иванова 9кл. үөрэнээччитэ буолла!
Ааспыт пятницаҕа, Амма улууһун, Соморсун, Мээндиги нэһилиэктэрин бочуоттаах олохтооҕо, биллиилээх краевед, СӨ физкультура уонна спорт үтүөлээх үлэһитэ Алексеев Михаил Васильевич хомуйан суруйбут «Афанасий Петрович Рязанскай»- диэн историческай кинигэ сүрэхтэниитэ истиҥник ааста. Кэлбит дьон Михаил Васильевич кинигэтин арыйан көрөн сүҥкэн үлэни сыаналаан, тыл этэн, ырыанан эҕэрдэлээн, үөрэн тарҕастылар. (Афанасий Петрович Рязанскай сиэнэ Сахая Старостина кинигэ быыстапкатын таһыгар).
Государственность күнүгэр Соморсун нэһилиэгэр Амма улууһун бастакы аҕа баһылыгын А.П. Рязанскай «кыстык» сиригэр мэҥэ тааһын аһыллыыта буолла. Библиотекаҕа Саха сирин государственноһыгар аналлаах 5 кылаас оҕолоругар аналлаах викторина буолла. Кылаас салайааччыта Наумова Александра Николаевна оҕолорун кытта викторинаҕа кытыннылар, кыайыылаах Тимофеева Туллуктаана, иккис миэстэ Иванова Сандаара, үһүс миэстэ Гермогенов Эрик.
22 сентября 2023 года, для 20- ти отдыхающих в реабилитационном центре «Куох ыллык» села Бетюнь, провели игру — викторину под названием «Олонхо». Вопросы касались не только про героев олонхо, но и авторов произведений. Игроки разделились на две команды. По итогу викторины обе команды набрали одинаковое количество правильных ответов. Всем игрокам вручили сертификаты участников. Отдыхающим очень понравился такой познавательный и полезный досуг.
Проект Чапчылганской сельской библиотеки «Библио-продленка»
Окружающий нас мир постоянно меняется, изменяется и сама жизнь. Сегодня вопрос «почему дети не читают книги?» является и предметом серьезнейших научных исследований, и серьезной проблемой библиотекарей, педагогов и родителей. А в обществе нарастает опасная тенденция падения интереса к книге.
Поэтому еще более значимой, сегодня становится роль библиотек в качестве организаций, поддерживающих детское чтение и защищающих права юных читателей на доступ к книге и информации. Это становится все больше видно при сравнении социальных групп детей, посещающих и не посещающих библиотеки. Так, юные читатели, которые часто посещают библиотеки, читают больше и лучше, чем их сверстники, не пользующиеся библиотеками.
Другой не менее важной проблемой является то, что дети не умеют правильно распорядиться своим свободным временем, не умеют организовать свой досуг.
Мы не стоим на месте, стараемся организовать новые формы работы, придумать для своих читателей что-то необычное, интересное, и прежде всего нужное.
В этом учебном году Чапчылганскаская сельская библиотека решила включить в свою работу «Библио-Продленку» для привлечения детей в библиотеку, организацию их после школьного времени, через игру и книгу, тесное общение читателя с библиотекарем.
Основой программы станут творческие и интеллектуальные занятия и игры, направленные на развитие личностных качеств ребенка, раскрытие его художественных способностей и развитие навыков работы в команде. Дети смогут на продленке не только сделать уроки, но и познакомиться с новыми книгами, представленными в библиотеке. Раскрыть свои творческие способности на мастер-классах, которые будут проводить библиотекари.
Любой школьник села Чапчылган может прийти в «Библио-Продленку» и это настоящий подарок родителям. Работает для школьников с 1 по 4 класс, абсолютно бесплатно.
Пять дней в неделю, с понедельника по пятницу, у ребят появилась возможность в тихой и уютной обстановке сделать школьные домашние задания, воспользоваться необходимой литературой, обратиться за помощью к электронным ресурсам библиотеки. Проект уже посетили 21 ребят.
Главный библиотекарь Семенова Алена Анатольевна
Тыыл, үлэ ветерана, СР тыа хаһаайыстыбатын бочуоттаах ветерана, «Үлэҕэ килбиэнин иһин», «Килбиэннээх үлэ», «Ийэ албан аата» мэтээллэр хаһаайкалара, Сулҕаччы нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо уонна кинигэни ааҕары сөбүлээччи уонна көҕүлээччи Рязанская Елена Григорьевна бу дьыл, от ыйын 15 күнүгэр 90 сааһын томточчу туолбута.
Елена Григорьевна Чурапчы улууһун, Одьулуун нэһилиэгэр «Ньургуһуннаах» алааһыгар 1933 с. төрөөбүтэ. Старостиннар диэн 7 оҕолоох дьиэ-кэргэҥҥэ.
Төрөппүттэрэ «Трактор» колхоз чилиэннэрэ этилэр.
Мындаҕаайы оскуолатын 7 кылааһын бүтэрбитэ, комсомолка, активистка этэ.
Оскуола кэнниттэн 2 сыл ньиирэй көрөөччүнэн таһаарыылаахтык үлэлээн, Чурапчы улууһун бастыҥ үлэһит ыччаттарын делегациятыгар киирэн, 1957 с. Саха АССР төрүттэммитэ 35 сылыгар аналлаах 1-кы ыччат фестивалыгар кыттыыны ылбыта.
1958 сыл Сулҕаччы нэһилиэгин биир бастыҥ ыччата Рязанскай Николай Афанасьевичка кэргэн тахсан, сүктэн киирбитэ.
Онтон ыла номнуо 65 сыл ааста.
Кини үлэлээбитин тухары өрүү бастыҥнар кэккэлэригэр сылдьыбыта.
Хас да төгүл «Социалистическай күрэхтэһии кыайыылааҕа» бэлиэнэн, элбэх грамоталарынан наҕараадаламмыта.
Бастыҥ үлэлээх ыанньыксыт 2 төгүл дойду тэбэр сүрэҕэр улуу Москва куоракка ВДНХ -ҕа кыттар чиэскэ тиксибитэ.
1966 сыл, Ленин аатынан колхозтан, 1980-с сыллааахха Строд аатынан совхозтан.
Елена Григорьевна үлэлээбитин тухары үгүс эдэр ыччаты үлэҕэ үөрэппит, такайбыт ыччат наставнига.
Елена Григорьевна төһө да ыарахан үлэҕэ үлэлээтэр,быыс булан кинигэ ааҕар,оҕолоро кинигэ ааҕалларын өрүү өйүүр этэ. Билигин да кинилэр ааҕыы, кинигэ аргыстаах ыаллар. Киэһэ аайы кыыһа Саргылана Николаевна библиотекаттан уларсыбыт, эбэтэр атыыласпыт кинигэтиттэн ийэтигэр ааҕар. Ону өссө дьүүллэһэллэр, ис хоһоонун тула кэпсэтэллэр. Ол олох кэһиллибэт, олохтоммут үгэс буолар. Бу соторутааҕыта суруйааччылар Петр Аввакумов уонна Дмитрий Наумов кэпсээннэрин кинигэлэрин ааҕан бүтэрдилэр. Билигин көһөрүү туһунан ааҕа сылдьаллар.
Елена Григорьевна ааҕыы киһи өйө-санаата уһуктарыгар, тыла-өһө сайдарыгар улахан туһалаах, наадалаах дьарык диэн санаатын үллэстэр.
Елена Попова
Сулҕаччы библиотеката
Дойду үрдүнэн эйэ-дьол сандаардын
Сыл бастакы пологодиятын түмүгүн кэнниттэн стартовай сыл иккис пологодиятын сэмэйдик саҕалаатыбыт. Ылыныллыбыт былааны сөргөтөн балаҕан ыйыгар информациялар, бэсиэдэлэр, кылаас чаастара буоллулар.
Бары билэрбит курдук Беслан алдьархайа барыбытын долгуппута. 300 киһи суорума суоллаах иэдээнэ билигин да биһиги үрэхпитин ытырыктатар. Манна ордук оҕо уонна дьахтар аймах күн сириттэн барбыта. Онон сыл ахсын биһиги умнубаппыт, террористар илиилэригэр былдьаммыт дьоммутун мэлдьи ахтабыт-саныыбын, кинилэр сырдык ааттарын үйэтитэр үлэбитин кэнчээри ыччаттарга тиэрдэбит. Ол курдук терроризмы утары оҕолорго бэсиэдэ барда “Мы против терроризма”. Бэсиэдэни ИВС начальнига Гаврил Николаевич Аммосов ыытта. Маннык алдьархай суоһаабатын туүугар, эйэлээх олох, ыраас халлаан турарын туһугар бүтүн дойдулуун үлэлиибит.
Тамбовскай губерния, Осино-Гай сэлиэнньэтигэр төрөөн ааспыт биллэр разведчица, партизанка Сэбиэскэй Сойуус геройа Зоя Космодемьянская 100 сылын көрсө “Комсомолка из Петрищево” алын кылаас оҕолоругар бэсиэдэ уонна выставка буолан ааста. Ону таһынан Аан дойду үрдүнэн фашизм ыар сиэртибэтин ытыгылыыр күнүгэр кылаас чааһа ыытылынна. Билиҥҥи ыарахан кэмҥэ маннык бэсиэдэлэр, кылаас чаастара эдэр көлүөнэлэри биир санааҕа түмэр, биир сыаллыыр, гражданскай, патриотическай иэстэрин үрдэтэр, дойдуларын таптыырга, харыстыырга көҕүлүүр.
Эр санаа уруога «Каждому свое – Бухенвальд» барда. Уруок киһи-аймах историятыгар хара сурааһын буолан хаалбыт 2-с Аан дойду сэриитигэр фашизм сиэртибэлэригэр ананна. Мөлүйүөнүнэн сэймэктэммиттэр сиртэн симэлийбэттэрин инниттэн фашизмы утары үрдүк идеологияны үрдэтиэхтээхпит. Уруогу Е.Иванова ыытта.
Күһүн халлаан тымныйыыта сөтөл, тумуу, күөмэй ыарыыта элбиир. Маныаха эмтээх окко, сир аһыгар болҕомтону ууруохха диэн сүбэлиибит уонна тэттик сүбэлэринэн үллэстэбит.
Дөлүһүөн (роза иглистая)
Атырдьах, балаҕан ыйдарыгар сымныы илигинэ хомуйан, сылаас сиргэ хатарыллар. Хаппыт дөлүһүөнү икки сылга хаһааныахха сөп. Дөлүһүөн отонун хомуйаат, күн уотугар эбэтэр оһоххо хатарар ордук. Оһох сылааһа 80-90 кыраадыстан үрдүө суохтаах. Куурбутун кэннэ үлтү мэлийиллэр. Быар, үөс, куртах, оһоҕос ыарыыларыгар, уҥуох тостуутугар, хаан, битэмиин аҕыйааһыныгар, уҥуох силиитин функциятыгар, тирии араас ыарыытыгар туттуллар. (“Айылҕа эмтээх сүмэһинэ” кинигэттэн)
Дөлүһүөн тымныйыыга туһатын туһунан К. Токумова “Төрөөбүт дойдубут эмтээх үүнээйилэрэ” кинигэтигэр суруйбут. 20 г. хаппыт дөлүһүөнү биир ыстакаан ууга 10 мүнүүтэ устата оргутан баран. Дьиэ температуратыгар суукка устата туруораллар. Сиидэлээн баран, саахар эбэтэр сироп эбэллэр. Ыстакаан чиэппэрин күҥҥэ иккитэ доруобуйаны бөҕөргөтөргө, тымныйыыны аһарарга иһэллэр. (Токумова К.П. «Төрөөбүт дойдубут эмтээх үүнээйилэрэ» кинигэтиттэн).
Дөлүһүөн чэйэ
Хаппыт отон – 1 остолобуой ньуоска, уу – 200 г. Хаппыт дөлүһүөн отонугар итии ууну кутан чэй оҥороллор. (Тарбахов И.И. “Өбүгэ алгыстаах аһа” кинигэтиттэн).
Уулаах отон (брусника обыкновенная)
Уулаах отон хабах, бүөр, сүһүөх, ис-үөс ыарыыларыгар туһалаах. Киһи организмын тууһун ыраастыырга, үөһө таһаарарга, хаан баттааһына үрдүүрүгэр туһалаах. Биир улахан ньуоска сэбирдэҕи ыстакаан итии ууга көөнньөрөн, күҥҥэ үстэ аһаан баран иһэллэр. Маннык көөнньөһүгү нэдиэлэ устата иһиллэр, аҥаардастыы өр иһиллибэт. (“Айылҕа эмтээх сүмэһинэ” кинигэттэн)
Долохуна (боярышник даурский)
Долохуна отонун уонна сибэккитин былыр-былыргыттан утуйбат буолууга, а5алыырга, сүрэх битигирииригэр, сөтөллөргө, ньиэрбэ күүрүүтүгэр уонна астманы уоскутарга тутталлар. Долохунаны аччык искэ иһиллибэт. Эмкэ үчүгэйдик хатарыллыбыт сибэккитин, сиппит отонун туһаналлар. Итини тэҥэ долохуна отонун да, сэбирдэҕин да битэмииннээх араас утах, оттон сиппит отонун барыанньа, сироп оҥорорго туһаныахха сөп.
Рецепты чая с боярышником
Для приготовления добавьте в привычный чай ягоды боярышника. Свежие ягоды можно предварительно размячь, а высушенные растолочь.
Возьмите: вода – 500 мл.
Ягоды боярышника – 2 ст.л.
Чай черный или зеленый – 2 ч.л.
Ополосните заварочный чайник кипятком, засыпьте туда все ингредиенты и залейте кипятком. Накройте полотенцем или поставьте в теплое место на 15-120 мин. Перед подачей можно добавить мед и дольку лимона.
С чай шиповником
При совместном употреблении шиповника и боярышника организм насыщается витаминами, активируются защитные силы. Чай омолаживающе действует на весь организм, помогает восстановить силы после перенесенных инфекций.
Для приготовления 1 литра напитка потребуется:
Вода – 1200 мл.
Плоды шиповника – 50 г.
Плоды боярышника – 50 г.
Мед или сахар – по вкусу.
Воду вскипятите, ягоды промойте и положите в чайник или термос. Чайник накройте полотенцем и дайте настояться в теплом месте 3-4 часа. Пейте по одному стакану 1-2 раза в день. (Куйаар ситимиттэн)
Күндү ааҕааччылар. Тускутугар туһаныҥ, доруобай буолуҥ!
Балаҕан ыйын 20 күнүгэр Амма-Наахара нэһилиэгэр “Амма — Наахара нэһилиэгэ сэрии сылларыгар” кинигэ сүрэхтэниитэ бэрт истинник ааста.
Кинигэ сүрэхтэниитин хомус дьурускэн тыаһынан эҕэрдэлии арыйдылар “Үрүйэчээн” фольклорнай бөлөх, салайааччы Туяра Мартынова.
Бүгүн биһиэхэ биир улахан бэлиэ күн үүннэ “Амма — Наахара нэһилиэгэ сэрии сылларыгар” кинигэ күн сирин көрдө. Кинигэ Саха Республикатын Амма улууһун “Амма олоҕо” хаһыат редакцията тэрилтэҕэ таҥылынна, 120 экземплярынан оноһулунна.
Кинигэ Амма — Наахара нэһилэгин 2011 — 2021 сс. баылыгынан үлэлээбит Мария Романовна Захарова коҕулээһининэн таҕыста.
Кинигэ тахсыытыгар үлэлээтилэр: Матрена Павловна Макарова, Валентина Семеновна Александрова, Наталья Николаевна Ефремовна, Тамара Ильинична Литвинцева, Екатерина Николаевна Унарова.
Кинигэ тахсыытын улуус Мунньаҕын бэрэссэдээтэлэ Софья Лаврентьевна Александрова көҕүлээһининэн Кыайыы фондата уонна Амма – Наахара нэһилиэгин дьаһалтата үбүлээтэ.
“Амма – Наахара нэһилиэгэ сэрии сылларыгар” үлэни суруйарга биһиги биир дойдулаахтарбыт СР норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Амма улууһун бочуотаах гражданина, сэрии уонна тыыл бэтэрээнэ Александров Лаврентий Лаврентьевич уонна СР культуратын үтүөлээх үлэһитэ, документалист – суруйааччы, РФ журналистарын союһун чилиэнэ, Амма улууһун Абаҕа, Амма — Наахара уонна Таатта улууһун Баайаҕа нэһилиэктэрин, итиэннэ Амма улууһун, Амма нэһилиэгин бочуоттаах гражданина, Бүтүн Россиятааҕы “Верные сыны” конкурс мэтээллээх, “Үтүөнү үйэтитээччи” номинация лауреата Гаврильев Дмитрий Николаевич үлэлэрэ туһанылыннылар.
Бу кинигэҕэ Амма – Наахара нэһилиэгэр сэрии сылларыгар 1941 – 1945 ыар сылларга тулуурдаахтык, дьулуурдаахтык олорбут, үлэлээбит ытык дьоннорбутун ааттарын үйэтитэр сыалтан кинилэр тустарынан ахтыылар, сэрии кэмигэр нэһилиэк дьоно хайдах улэлээн – олорбутун туһунан материаллар “Социализм тутуутугар” хаһыакка тахсыбыт ыстатыйаалар киирдилэр.
— Кинигэ 4 туһумэхтэн турар:
1 туһумэх – Амма – Наахара нэһилэгэр сэрии сылларыгар үлэлээбит ытык дьоммут;
2 туһумэх – Сэрии кэмин оҕолоро;
3 туһумэх – Оҕолорун сэриигэ атаарбыт ийэлэр;
4 туһумэх – 1941 – 1945 сылларга “Социализм тутуутугар” хаһыакка тахсыбыт ыстатыйалар.
Амма — Наахара муниципальнай тэриллии баһылыгын солбуйааччыта Сахаяна Иннокентьевна Михайловаҕа эҕэрдэ тыл эттэ уонна кинигэ тахсыытыгар үлэлэспит, кылааттарын киллэрбит дьоҥҥо Амма-Наахара администрациятын аатыттан Махтал сурук уонна “Амма-Наахара нэһилиэгэ сэрии сылларыгар” кинигэ бэлэхтээтэ. Ону таьынан олохтоох библиотекаҕа уонна П.И.Яковлев аатынан орто оскуола библиотекатыгар кинигэ бэлэх уунна.
Кинигэ тахсыытыгар үлэлэспит дьоммут тыл эттилэр:
— Матрена Павловна Макарова — СР үөрэҕириитин туйгуна, РФ уопсай үөрэхтээһинин бочуоттаах үлэһитэ.
— Валентина Семеновна Александрова — СР үөрэҕин туйгуна, РФ үөрэҕин бочуоттаах үлэһитэ.
Ыалдьыппыт «Дуораанчык» уһуйаан биир сүрүн үлэһитэ Галина Кимовна Мартынова элбэх кинигэ автора бэйэтин санаатын үллэстэн тыл эттэ.
Бүгүҥҥү тэрээһиммитин уопсай хаартыскаҕа түһүүнэн түмүктээтибит .
Биһиги айылҕабытыгар түөрт бэйэ – бэйэтигэр майгыннаспат дьүһүннээх, майгылаах, бииртэн биир кэрэ дьыл кэмнэрэ бааллар. Олор истэригэр биир улахан миэстэни Көмүс Күһүн ылар. Күһүн от- мас хагдарыйан, сэбирдэх түһэн, мутукча таммалаан, тыа харалаан ыраахха диэри дьэҥкэрэн сырдаан көстөрүн бары көрө сылдьабыт. Бу кэми суруйааччылар, худуоһунньуктар араастаан киэргэтэн айан таһаарбыттара олус элбэх.
Бүгүн балаҕан ыйын 20 күнүгэр Чакыр орто оскуолатын 2 кылаас үөрэнээччилэригэр аналлаах «Көмүс күһүн серенадата» литературнай чаас буолла. Оҕолорго худуоһунньуктар айбыт үлэлэрин сырдаттыбыт, суруйааччылар айымньыларын кэпсээтибит. Күһүн туһунан таабырын таайыстыбыт. Үөрэнээччилэр күһүн туһунан хоһоон ааҕан үөртүлэр, ырыа да ылластыбыт.
Бу тэрээһиҥҥэ кылаас салайааччыта Павлова А.А. уонна төрөппүттэр көмөлөрүнэн бэртээхэй фотозона оҥоһуллунна. Оҕолор элбэҕи билэн, үөрэн-көтөн дьиэлэригэр тарҕастылар.
Проснувшись однажды утром после беспокойного сна, Грегор Замза обнаружил, что он у себя в постели превратился в страшное насекомое.