“Яковлевскай диктант” эппиэттэрэ

Социалистическай Үлэ Геройа,  үс Ленин  уонна Бочуот Знага орденнаах, Саха Республикатын норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Амма улууһун бочуоттаах олохтооҕо, Амма улууһун ХХ үйэтин чулуу киһитэ, буойун-учуутал Петр Ионович Яковлев 100 – сылыгар аналлаах “Яковлевскай диктант” боппуруостара уонна эппиэттэрэ

1. Петр Ионович Яковлев  хаһан (сыла, күнэ ыйа), Амма улууһун ханнык нэһилиэгэр төрөөбүтэй ?

1.  Амма улууһун  Сатаҕай  нэһилиэгэр 1921 с.тохсунньу    12 күнүгэр;
2. Амма улууһун Амма – Наахара нэһилиэгэр 1921 с.олунньу 23 күнүгэр;
3. Амма улууһун Болугур нэһилиэгэр  1921 с. Кулун тутар 29 күнүгэр;

Эппиэтэ : Петр Ионович Яковлев 1921 сыллаахха  олунньу 23 күнүгэр Амма улууһун  Амма- Наахара  нэһилиэгэр, Өнньүөстэн 5 км. тэйиччи сытар Дьыбадаах үрэҕэр турар Төгүрүк Бүтэйгэ ,  төрөөбүтэ.

Ылылынна: Петр Ионович Яковлев .- Дьокуускай, 2017.- С.31 ;(Саха киэн туттар дьоно)

2. Хас саастаа5ар  Таҥхатааҕы оскуола иккис кылааһыгар үөрэнэ киирбитэй?

1. 10 саастааҕар;
2. 11 саастааҕар;
3. 12 саастааҕар;

Эппиэтэ: 1932-1933 үөрэх дьылыгар уон иккибин  туолан, Таҥхатааҕы оскуола иккис  кылааһыгар быһа киирэн, ол дьыл туйгуннук үөрэнэн бүтэрбитим.

Ылылынна: Гаврильев,Д.Н.Үлэ Геройа П.И.Яковлев .- Дьокуускай, 2001.-С. 9 ;

3. “ … бу олоххо үөрэхтэн ордук дьол суох” диэбитэ Петя оҕо санаатыгар үчүгэйдик  иҥмитэ. Бу ким  тылларай ?

1. Убайын Леонтьев Дмитрий Николаевич;
2. Аҕатын  Яковлев Ион Павлович;
3. Эдьиийин Леонтьева  Анна Николаевна;

Эппиэтэ:   Ииппит төрөппүттэрэ  кырачаан Петя 5-6 саастааҕар утуу-субуу өлбүттэрэ, Петя улахан убайын Дмитрий Николаевич көрүүтүгэр хаалбыта. Оҕо санаатыгар убайын тыллара үчүгэйдик иҥмиттэрэ.Кини олус кыһамньылаахтык үөрэммитэ.

Ылылынна: Петр Ионович Яковлев .- Дьокуускай, 2011.-С.5 (Амма чулуу дьоно);

4. 1939-1940 үөрэх дьылыгар Дьокуускайдааҕы педагогическай училище  ханнык отделениетыгар үөрэнэ киирбитэй ?

1. Алын кылаас учууталларын отделениетыгар;
2. Ырыа учууталларын отделениетыгар;
3. Библиотечнай отделениетыгар;

Эппиэтэ: Петр Ионович  Яковлев  1939 — 1940 үөрэх дьылыгар  Дьокуускайдааҕы педагогическай училище 1-гы курсугар библиотечнай отделениеҕа үөрэнэ киирбитэ.

Ылылынна: Гаврильев,Д.Н.Үлэ Геройа П.И.Яковлев .- Дьокуускай, 2001.-С. 10 ;

5. «Биһиги , Амма оройуонун оскуолаларыгар учууталлыы сылдьан, Аммосов Захар Семенович, Яковлев Петр  Ионович уонна мин буолан, Социалистическай  Улэ Геройа Гаганова Валентина Ивановна хаалыылаах учаастакка үлэлии барбыт бачыымын өйөөн, үһүөн “ Амма” совхоз Киин, Өнньүөстээҕи уонна Чакырдааҕы отделениеларыгар үлэлии барбыппыт». Бу ким суруйбутай?

1. Гаврильев Иван Иванович;
2. Ефремов Михаил Гаврильевич;
3. Алексеев Анатолий Афанасьевич;

Эппиэтэ: «Амма» совхоз директорын Романов А.И.317 №-дээх бирикээһинэн Гаврильев Иван Иванович  Чакырдааҕы отделение сүөһүтүн биригэдьииринэн анаммыта. Бу иннинэ Амма –Наахара  орто оскуолатыгар история предметин үөрэппитэ. Яковлев П.И. эмиэ Амма- Наахара орто оскуолатыгар учууталлаабыта, кини  Амма совхоз Өнньүөстээҕи отделениетыгар биригэдьииринэн барбыта. Кэлин Петр Ионович  ыанньыксытынан тылланан барбыта.

Ылылынна: Гаврильев,Д.Н.Үлэ Геройа П.И.Яковлев .- Дьокуускай, 2001.-С. 14;

6. Петр Ионович Яковлев хас сыл устата оскуолаҕа учууталынан үлэлээбитэй?

1. 16;
2. 17;
3. 18;

Эппиэтэ:1944 сыллаахха үөрэммит оскуолатыгар учууталынан ананан үлэтин саҕалаабыта. Кэлиэҕиттэн  1960 сылга  диэри, 16 сыл оҕолору билии- көрүү кыһатыгар үөрэппитэ.

Ылылынна:  Петр Ионович Яковлев .- Дьокуускай, 2011.- С. 6 (Амма чулуу дьоно);

7. Хас сыллаахха Петр Ионович  дойду үрдүнэн тарҕаммыт Валентина Гаганова бачыымын өйөөн  тыа хаһаайыстыбатыгар үлэлии тахсыбытай?

1. 1965с.;
2. 1963 с.;
3. 1960 с.;

Эппиэтэ : 1960 с. дойду үрдүнэн тарҕаммыт Валентина Гаганова бачыыма эдэр ыччат өттүттэн сэҥээриини ылбыта. Ол бачыымы, олоххо киллэрэ , “Амма” сопхуос  Өнньүөһүгэр үлэ көрдөрүүтүн  өрө тарда, дьону кытта үлэлэһэ тыа хаһаайыстыбатыгар улэлии тахсыбыта. Бачыым ССКП Амма оройуонунааҕы комитетын бюротугар 1960 с.олунньу 2 күнүгэр бигэргэтиллибитэ.

Ылылынна: : Петр Ионович Яковлев .- Дьокуускай, 2017.- С. 7 (Саха киэн туттар дьоно);

8. Социалистическай Үлэ Геройа Петр Ионович Яковлев аатын үйэтитиигэ «Саха киэн туттар дьоно» сериянан кини туһунан кинигэ хас сыллаахха тахсыбытай?

1. 2011 с.
2. 2015 с.
3. 2017 с.

Эппиэтэ: 2017 с.

1. Гаврильев, Д.Н. Үлэ Геройа П.И.Яковлев.-Дьокуускай: 2001.- 144с. (П.И.Яковлев төрөөбүтэ 80 сылыгар);
2. Петр Ионович Яковлев.- Дьокуускай: 2011.-168 с.(Амма чулуу дьоно) / П.И.Яковлев төрөөбүтэ 90 сылыгар;
3. Толкуйдаах үлэ – түмүктээх / П.И.Яковлев төрөөбүтэ 90 сылыгар. – Дьокуускай, 2011. – 35 с.
4. Петр Ионович Яковлев.- Дьокуускай : 2017.- 296 с.(Саха киэн туттар дьоно) / П.И.Яковлев төрөөбүтэ 96 сылыгар;

9. Аҕа дойду Улуу  сэриитэ саҕаланыыта 1941 сыллаахха Петр Ионович  Яковлев   Кыһыл Аармыйа кэккэтигэр ыҥырыллыбыта  уонна   1944 сыллаахха ыараханнык бааһыран төрөөбүт дойдутугар төннүбүтэ. Петр Ионович сэриигэ туох этэй ?

1. Пулеметчик;
2. Разведчик;
3. Сапер;

Эппиэтэ:  1941 сыл атырдьах ыйын 18 күнүгэр бэбиэскэ тутан Кыһыл Аармыйаҕа ыҥырыллан уоттаах сэриигэ аттаммыта. Бэйэтин кыанар, хоодуот, сытыы саллаат разведчигынан сылдьыбыта. Ыараханнык бааһыран Тула куоракка госпитальга 6 ый эмтэнэн, 1944 с. тохсунньу ыйга төрөөбүт дойдутун булбута.

 Ылылынна: Петр Ионович Яковлев.- Дьокуускай : 2017.- С. 41-56 ;(Саха киэн туттар дьоно)

10. «Мин ….. курдук сураҕырбыт  генералы урут көрө иликпин. Албан ааттаах, улуу сурахтаах киһини икки хараҕым быччайан тахсыар диэри көрөбүн». Бу генерал аатын ааттаан.

1. маршал Рокоссовский Константин Константинович;
2. маршал Баграмян Иван Христофорович;
3. маршал Жуков Георгий Константинович;

Эппиэтэ: Биирдэ  биһиги рота тактическай занятие ыыта сырыттаҕына,  сэттэ  “Виллистэр”  иһэллэр. Кэлэн биһиги туспутугар  тохтоотулар. Машинаттан түһэн биэс офицер биһиги диэки кэллилэр. Көрбүппүт, маршал Рокоссовскай бэйэтинэн, итиэннэ икки генерал, икки полковник.

Ылылынна: Гаврильев, Д.Н.Үлэ Геройа П.И.Яковлев.- Дьокуускай, 2001.- С.59;

11.   

Ыанньыйбытын уйбакка

Ынах сиһэ кэдэйэр,

Бүтүн сылга кырата

Биэстии тонна үүт кэлэр.

Ача нуолур кырыска

Арыы- сүөгэй алынна.

«Амма» совхоз маяга

Алаас аайы хайҕанна.

Бүгүн түөскэр күлүмнүүр

Бүөтүр, көмүс сулуһуҥ,

Аймах дьонун уруйдуур

Амма үһүс геройун.

Хоһоон автора ?

1. Уйбаан Бөтүүнүскэй;
2. Евдокия Тимофеева;
3. Дмитрий Максимов;

Эппиэтэ: 1976 с. ахсыньы 23 күнүгэр Петр Ионович Яковлевка Социалистическай Үлэ Геройун аата иҥэриллибитэ. Бу үөрүүлээх  түгэнинэн журналист Тимофеева Евдокия Иннокентьевна “Амма үһүс сулуһа”  хоһоонун Социалистическай Үлэ Геройа П.И.Яковлевка анаабыта.

Ылылынна: Гаврильев, Д.Н.Үлэ Геройа П.И.Яковлев.- Дьокуускай, 2001.- С.125 ;

12. «Үлэттэн тыллыбыт хоһоон»  үлэтигэр Вера Филиппова  ким  ханнык хоһоонун ырытарый?

1. Степан Захаров “ Дьуонабыс ыччата”;
2. Дмитрий Максимов “ Өнньүөһүм үрдүгэр күн көрдө”;
3. Марианна Устинова “Барыбытыгар холобур”;

Эппиэтэ: Степан Захаров  — олохтоох автор, Петр Ионовиһы кытта бииргэ өр сыл үлэлээбитэ.  Хоһоонун аата” Дьуонабыс ыччата”. Норуот ытыктаан Петр Ионовиһы – Дьуонабыс диэн ааттыыра. Бу хоһооҥҥо 1972 с. оскуоланы бүтэрээт, комсомольскай путевканан ыанньыксыттыы тахсыбыт Алексеева (Архипова) А.Е., Васильева В.В., Васильева (Федорова) Лидия Ивановна, Макарова (Николаева) Зинаида Николаевна, Николаева Ольга Романовна, Филиппова (Гаврильева) Нина Романовна, Ильина (Ксенофонтова) Клавдия Егоровна  тустарынан суруллубут. Бу оҕолор П.И.Яковлев эрэлин барытын толорсубуттара.

 Ылылынна: Петр Ионович Яковлев.- Дьокуускай : 2017.- С. 216-219 ;(Саха киэн туттар дьоно)

13. Герой – ыанньыксыт чинчийбитинэн, саамай элбэх сыалаах үүтү ханнык ыамҥа ылыахха сөбүй?

1. Киэһээҥҥи ыамҥа;
2. Сарсыардааҥҥы ыамҥа;
3. Күнүскү ыамҥа;

Эппиэтэ: Герой – ыанньыксыт чинчийбитинэн, саамай элбэх сыалаах үүтү күнүскү ыам биэрэр, ол кэнниттэн киэһээҥҥи. Оттон сарсыардааҥҥы ыам, үүтэ элбэҕин элбэх да, наһаа убаҕас буолааччы. Дьэ, ол иһин кини ынахтарын сарсыардааҥҥы ыамҥа бэлэмнээн түүҥҥү өттүгэр үүт киллэрэр  аһылыктаах сиргэ мэччиттэрэр. Онтон суукка атын кэмнэригэр үүт сыата эбиллиитин хааччыйар аһылыктардаах сирдэргэ аһатар.

Ылылынна: Петр Ионович Яковлев.- Дьокуускай: 2011.- С. 130 ;(Амма чулуу дьоно)

14. Чемпион – ыанньыксыт  Петр Ионович Яковлев  ханнык сыллардааҕы “Юбилейнай “ ферма коллективын кытта  хас биирдии фуражнай ынаҕыттан  биэс тыһыынчаттан тахсалаах кирбиини ылбытай?

1. 1969- 1971 с.с.;
2. 1972- 1975 с.с;
3. 1976-1977 с.с.;

Эппиэтэ: Петр Ионович Яковлев  1972- 1975 с.с. ферма коллективын  ыанньыксыт  кыргыттарын кытта  үлэлиир кэмигэр   бүтүн Саха сирин үрдүнэн хас биирдии фуражнай ынаҕыттан  биэс тыһыынчаттан тахсалаах кирбиини ылбыта. Чемпион ыанньыксыт  иккиһин Ленин орденынан наҕараадаламмыта, Саха АССР норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитин аата иҥэриллибитэ. Ыанньыксыт кыргыттар икки тыһыынчаттан тахса киилэ үүтү сыһыарыллыбыт ынахтарыттан ыабыттара. Кинилэр «1973 сыл ударнига» уонна   «Пятилетка эдэр гвардееһа» знактарынан наҕараадаламмыттара, итиэннэ  ЫБСЛКС Киин Комитетын “Производство эдэр ударниктарын летопиһа” диэн кинигэтигэр ыанньыксыт кыргыттар ааттара көмүс буукубанан суруллубута.

Ылылынна : Гаврильев, Д.Н.Үлэ Геройа П.И.Яковлев.- Дьокуускай, 2001.- С.120 ;

15. 1963 сыллаахха  Өнньүөс отделениетын биригэдьиирэ Петр Ионович Яковлев баҕа өттүнэн ыанньыксыттыы барбыта. Петр Ионович  ынахтан үүтү ылыыга  баар бастыҥ опыты, наука сүбэлээһиннэрин дьаныардаахтык  үөрэппитэ. Сөбүлээбитин, кыаллыан сөптөөҕүн бэйэтин үлэтигэр олохтообутунан барбыта. Бириэмэ ыанньыксыт таба суолу тутуспутун көрдөрөн испитэ. Кини албан аата хаһыаттарга суруллар, радионан кэпсэнэр буолан барбыта. Бастыҥ ыанньыксыт  Петр Ионович  хас сыллаахха  ССКП чилиэнигэр ылыллыбытай?

1. 1966 с.
2. 1967 с.
3. 1968 с.

Ылылынна : Петр Ионович Яковлев.- Дьокуускай: 2011.- С. 126 ;(Амма чулуу дьоно)

16. 1976 сыллаахха П.И.Яковлев республикаҕа бастакынан хас биирдии фуражнай ынаҕыттан хас киилэ үүтү ыан Социалистическай үлэ Геройун аатын ылбытай?

1. 5088 кг;
2. 2488 кг;
3. 5123 кг;

Эппиэтэ: Үрдүк ыам маастара Яковлев Петр Ионович «Амма» совхоз Өнньүөстээҕи отделениетын «Юбилейнай» ыччат – комсомольскай ферматыгар старшай ыанньыксыттыы сылдьан, 1976 сыллаахха республикаҕа бастакынан хас биирдии ынаҕыттан 5088 киилэ үүтү ыан, Социалистическай Геройун аатын ылбыта.

Ылылынна: Үлэ Геройа П.И. Яковлев / Д.Н. Гаврильев. – Дьокуускай: Бичик, 2001. – С. 5

17. П.И. Яковлев бронзовай бүүһэ Москва куоракка кутуллан 1995 сыллаахха төрөөбүт дойдутугар Амма-Наахара нэһилиэгэр турбута. Бүүст автора (скульптора) кимий?

1. Добрынин Прокопий Иванович — Саха сириттэн төрүттээх бастакы идэтийбит скульптор.
2. Захаров Петр Алексеевич — скульптор, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай худуоһунньуга.
3. Винокурова Евгения Николаевна — сахалартан бастакы анал үөрэхтээх скульптор дьахтар.

Эппиэтэ: Захаров Петр Алексеевич — скульптор, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай худуоһунньуга.

Ылыллынна:  Үлэ Геройа П.И. Яковлев / Д.Н. Гаврильев. – Дьокуускай: Бичик, 2001. – С.34               

18. “Биһиги Республикабытыгар аан бастакынан биир фуражнай ынахтан ортотунан биэс тыһыынча киилэ үүтү ыабыт уонна бу үлэҕэ сыратын биэрбит, Социалистическай Үлэ Геройун Яковлев Петр Ионович аатын – суолун бэркэ билэбин. Онон кини аатынан Амма-Наахара нэһилиэгин историятын музейын, бэйэтин төрөөбүт дойдутугар тэрийэри биһириибин уонна Петр Ионович бронзаттан кутуллуохтаах бүүһүн оҥотторорго көмөлөһүөм”. Петр Ионович бүүһүн оҥороллоругар сөптөөх үп көрүллэригэр көмөлөспүт ЯАССР тыа хаһаайыстыбатын миниистирин ааттаа.

1. Наумов Дмитрий Федосеевич;
2. Сивцев Иван Степанович;
3. Трофимов Юрий Дмитриевич

Эппиэтэ: Трофимов Юрий Дмитриевич 1992 – 1996 сылларга ЯАССР тыа хаһаайыстыбатын минииистирэ.

Ылыллынна:  Үлэ Геройа П.И. Яковлев / Д.Н. Гаврильев. – Дьокуускай: Бичик, 2001. – С. 32

19.

Бу хаартыска5а Дьокуускай куоракка 1974 сыл олунньу 2 күнүгэр “Норуоттар до5ордоһуулара” ордены туттарыы үөрүүлээх мунньаҕар Амматтан үс Үлэ геройдара олороллор. Ааттарын ааттаталаа:

1. Яковлев Петр Ионович, Копырина Анастасия Семеновна, Готовцев Михаил Николаевич;
2. Яковлев Петр Ионович, Сутакова Агрфена Егоровна, Алексеев Михаил Федорович;
3. Яковлев Петр Ионович, Лукин Тимофей Спиридонович, Васильева Анна Михайловна;

Эппиэтэ: Яковлев Петр Ионович, Лукин Тимофей Спиридонович, Васильева Анна Михайловна    

 Ылыллынна:  Үлэ Геройа П.И. Яковлев / Д.Н. Гаврильев. – Дьокуускай: Бичик, 2001. – 144 с.

20. Петр Ионович уһулуччу бары өттүнэн талааннаах киһи этэ. Куоракка үөрэммит сылыгар, олус ба5аран туран ханнык куруһуокка дьарыктаммытай? Бу дьарыгар уһуллубута кэлин тыа олоҕор улахан сэргэхситиини онорбута.

1. Спортивнай куруһуокка;
2. Драмкуруһуокка;
3. Үҥкүү куруһуогар;

Эппиэтэ:  «Куоракка үөрэммит сылыгар, олус баҕаран туран саха театрыгар драмкуруһуокка дьарыктаммыта. Бу дьарыгар уһуллубута кэлин тыа олоҕор улахан сэргэхситиини оҥорбута. Нөҥүөлээн элбэх сылы быһа түстэххэ, тус бэйэтин айылҕаттан бэриллибит режиссерскай талаанынан 1947 сылтан драмкуруһуок үлэлэппитэ. Онно маҥнайгынан “Ньургун Боотур” олоҥхону оруолларгы тыыран туруорбута”

Ылылынна: Петр Ионович Яковлев /  Хомуйан оҥордулар М.П.Макарова П- уо.д.а. – Дьокуускай: Сайдам, 2011. – С.5 

21. Петр Ионович  “Юбилейнай” ыччат – комсомольскай ферматын тэрийэн үлэлэппитэ.  Бу фермаҕа оҕолор оскуола ыскамыайкатын кэнниттэн олоххо үөрэнэ, билии ыла, буһа хата: «Оскуола – производство – үрдүк үөрэх” девизтэринэн үрдүктүк өрө тутан үлэлээбиттэрэ. Ферма хас сыллаахха сүрэхтэммитэй?

1. 1972 с.;
2. 1944 с.;
3. 1968 с.;

Эппиэтэ:  1968 сыллаахха ыччат – комсомольскай фермата “Юбилейнай” диэн сүрэхтэммитэ “Юбилейнай.

Ылылынна: Петр Ионович Яковлев /  Хомуйан оҥордулар М.П.Макарова П- уо.д.а. – Дьокуускай: Сайдам, 2011. – С. 7-9

22. Дьуонабыс көҕүлээһининэн оройуонна сыллата ыанньыксыттар  икки ардыларыгар үрүҥ илгэни дэлэтэр иһин анал ааттаах күрэх ыытыллара. Онно Дьуонабыс бэйэтин бирииһин  олохтуура. Ханнык күрэх ыытылларай?

1. “Туйгун ыанньыксыт”;
2. “Эдэр ыанньыксыт”;
3. “Бастын ыанньыксыт”;

Эппиэтэ: Дьуонабыс көҕүлээһининэн оройуонна сыллата эдэр ыанньыксыттар  икки ардыларыгар үрүҥ илгэни дэлэтэр иһин  “Эдэр ыанньыксыт” диэн анал ааттаах күрэх ыытыллара.

Ылылынна: Петр Ионович Яковлев /  Хомуйан оҥордулар М.П.Макарова П- уо.д.а. – Дьокуускай: Сайдам, 2011. – С.55

23. 1980 сылларга П.И.Яковлев үөрэнээччитэ наставнигар анаан «Музей – хос» аһан үлэлэппитэ. Хаартыскалары, ахтыылары түмпүтэ, стендэлэри оҥорбута, Петр Ионович туттубут малларын хомуйбута. Манна П.И.Яковлев тус бэйэтин ахтыылара, автобиографията, үлэтин опыта, сэриигэ сылдьыбытын туһунан ахтыыта түмүллүбүтэ. Баай ис хоһоонноох “Музей – хос” “Юбилейнай” ферма үлэтин, опытын сырдата турбута, музей эрэллээх илиигэ хараллыбыта. Бу үөрэнээччитин аата кимий?

1. Филиппова Варвара Владимировна;
2. Дмитрий Гаврильевич Максимов;
3. Дмитрий Николаевич Гаврильев;

Эппиэтэ: 1980 сылларга П.И.Яковлев үөрэнээччитэ Филиппова Варвара Владимировна наставнигар анаан “Музей – хос» аһан үлэлэппитэ. Хаартыскалары, ахтыылары түмпүтэ, стендэлэри оҥорбута, Петр Ионович туттубут малларын хомуйбута. Манна П.И.Яковлев тус бэйэтин ахтыылара, автобиографията, үлэтин опыта, сэриигэ сылдьыбытын туһунан ахтыыта түмүллүбүтэ. Баай ис хоһоонноох “Музей – хос” “Юбилейнай” ферма үлэтин, опытын сырдата турбута, музей эрэллээх илиигэ хараллыбыта.

Ылылынна: Петр Ионович Яковлев /  Хомуйан оҥордулар М.П.Макарова П- уо.д.а. – Дьокуускай: Сайдам, 2011. – С.132

24. Петр Ионович өтө көрөр дьоҕурдааҕа. Кини олоҥхону хаһан да  сүтүө  суоҕа, бу биһиги баайбыт диэн ытыктыыра. Киһи өйүгэр иҥэр, өйдөнөр курдук кэпсиирэ. Петр Ионович ханнык олонхону туруорбутай?

1. «Дыырай Бэргэн»
2. «Ньургун Боотур»
3. «Тойон Дьаҕарыма»

Эппиэтэ: “Ньургун Боотур” олонхону оруолларга тыыран туруорбута. Сүрүн оруолларга Александров Александр Лаврентьевич, Федорова Александра Николаевна, Ефрмеов Евсей Афанасьевич, Алексеева Валентина Дмитриевна, Неустроева Клавдия Ивановна, Павлова Раиса Елисеевна, Павлова Татьяна Ивановна, Павлов Семен Иванович уо.д.а. оонньуулара.

Ылылынна: Петр Ионович Яковлев /  Хомуйан оҥордулар М.П.Макарова П- уо.д.а. – Дьокуускай: Сайдам, 2011. – С.6

25. Петр Ионович бу кимиэхэ эппит тылларай: “Өлөр ыарыыга ыллаттарбыппын билбитим ыраатта. Ол күнтэн ылата быһа ынахтарбын үчүгэй илиигэ тиксэрээри толкуй бөҕөтүгэр сытабын. Элбэх киһини солбуйтаран, тала сырыттым да, ынахтарым санааларын табар киһини булбатым. Арай санаам соҕотох эйиэхэ эрэ тохтуур буолбутун, тыыным кылгаан истэҕин аайы  чуолкайдык өйдөөтүм”.

1. Николай Афанасьевич Ефремов
2. Петр Иванович Алексеевка
3. Николай Терентьевич Антипиҥҥа

Эппиэтэ: Николай Терентьевич Антипиҥҥа, “Дьэ, Ньукулай, кэриэс тылбын этээри тоҕус көстөөх сиртэн ыҥыттардым, баһаалыста, болҕойон иһит, — диэн баран балачча чуумпуран ылбыта. — Өлөр ыарыыга ыллаттарбыппын билбитим ыраатта. Ол күнтэн ылата быһа ынахтарбын үчүгэй илиигэ тиксэрээри толкуй бөҕөтүгэр сытабын. Элбэх киһини солбуйтаран, тала сырыттым да, ынахтарым санааларын табар киһини булбатым. Арай санаам соҕотох эйиэхэ эрэ тохтуур буолбутун, тыыным кылгаан истэҕин аайы  чуолкайдык өйдөөтүм. Эйигин оҕо эрдэххиттэн бэркэ билэбин. Сүөһүгэ үлэлиир кэмнэргэ ынахтарга сыстаҕаскын, ытыктабыллаахтык сыһыаннаһаргын олус дьэҥкэтик өйдөөн хаалбыппын. Онон сылыктаатахпына ынахтарым санааларын табыах эн эрэ баар эбиккин. Кэс тылбын быһа гыныма, ынахтарбын ыл уонна  “Юбилейнай” фермаҕа старшайынан үлэлии киир. Эн сөбүлэҥин эрэ наада, атына барыта кэпсэтиллибитэ”, — диэн этиитин кыл тыынынан түмүктээбитэ.

Чуумпу хос иһигэр саҥа төһө да кыратык иһин, быһаарыылаахтык, ону ааһан дириҥ эрэнии иһиллибиттэрэ. Ньукулай учууталын тылын быһа гыммакка тута сөбүлэспитэ.

Ылылынна: Гаврильев Д.Н.Үлэ Геройа П.И.Яковлев / Д.Н.Гаврильев; Саха Респ. Тыатын хаһаайыстыбатын м-вота; Амма улууһун Амма – Наахара нэһилиэгин дьаһалтата. – Дьокуускай: Бичик, 2001. – С.31

Ответы на вопросы улусной просветительской акции «Яковлевский диктант», к 100-летию Героя Социалистического Труда П.И.Яковлева

Номер вопроса	Правильные ответы
1	2
2	3
3	1
4	3
5	1
6	1
7	3
8	3
9	2
10	1
11	2
12	1
13	3
14	2
15	3
16	1
17	2
18	3
19	3
20	2
21	3
22	2
23	1
24	2
25	3